Eskigediz Kütahya Kentsel Mimarlık Envanteri 2003

Authors : Z Gül ÜNAL, Nilgün ERKAN BİÇER

Pages : 7-17

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2004-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1970 yılındaki Gediz Depremine kadar adı Ge­diz olan, deprem sonrasında yerleşimin 7 km uzağa taşınması üzerine adını yeni kurulan yerleşime veren ve Eskigediz adını alan yerle­şim, Kütahya ili sınırları içinde bugünkü Gediz ilçesinin kurulu bulunduğu ovanın kuzeyinde yer alır.Gediz`e ait bilinen en eski veriler. İlkçağ`da Frigler dönemine rastlamaktadır. Selçuklular ve Germiyanoğulları Beyliği dönemlerinde Kü­tahya Sancak Beyliği tarafından yönetilen yer­leşim 1428`den sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır.Eskigediz`de bulunan en eski tarihi eserler, Hisarardı`ndaki Antikçağ yerleşmesine su taşımak için yapıldığı sanılan su kemeri; yapımında iki mermer heykelin devşirme olarak kullanıldığı Debboy Köprüsü; 1676 tarihinde. Celâli İsyanla­rı sırasında Kuyucu Murat Paşa tarafından gü­venlik koşullan öne sürülerek yıktırılan Hisarardı Kalesidir.Gediz yerleşmesi, ortasından Gediz Çayının aktığı bir vadide yer alır. Yerleşimin geleneksel konut do­kusu, çevresinde yer alan arkeolojik alanlar ve doğal oluşumlar, 2 Temmuz 1992 tarihli ve 2581 sayı­lı karar ile `Kentsel, Arkeolojik ve Doğal SİT Alanı` olarak ilan edilmiştir Eskigediz Koruma Amaçlı İmar Planı çalışmaları ise 2003 yılında başlamıştır ve de­vanı etmektedir.Eskigediz`in geleneksel dokusunu ahşap çatkılı kar­kas arası kerpiç ya da tuğla dolgu sistemde inşa edilmiş iki ya da üç katlı yapılar oluşturmaktadır. Ya­pıların planlamasında topografya ve Gediz Çayının konumu ana etmen olmuştur. Yapılar, doğu yönüne bakan yamaçların eğiminin az olması nedeniyle bu­rada yoğunlaşmış: konutların ana cepheleri ise ge­nelde Gediz Çayına ve üzerinde yer aldıkları sokağa bakacak şekilde konumlanmıştır. Batıya bakan ya­maçların hayli eğimli olması nedeniyle borada yapı­laşma sınırlı tutulmuştur. İçinden Gediz Çayının geçtiği vadinin kuzeyi ve güneyi ise tarımsal açıdan verimli, az eğimli alanlar ile sınırlanmıştır.2003 yılı Eskigediz Kentsel Mimarlık Envanteri ça­lışmaları sırasında, kentsel SIT sınırları içinde yer elan alanda; 209 yapı ve 9 yapı adasına ait toplam 218 envanter formu doldurulmuş; 32 yapının 1/200 ölçekli planları çıkarılmış; iki yapıda 1/10 ölçekli ayrıntı çalışmaları yapılmış; üzerinde çalışma yapılan yapılara ilişkin 751 kare siyah-beyaz. 1308 digital fotoğraf ile belgeleme gerçekleştirilmiş; yer­leşimin tarihsel gelişimini ve günümüzdeki durumunu anlatan kısa metrajlı belgesel bir film hazırlanmıştır.Çalışma Eskigediz Belediyesinin katkıları ile gerçek­leştirilmiştir.
Keywords : Eskigediz, Gediz, Gediz Depremi, Şaphane, Hisarardı Kalesi, Kadoî, geleneksel konut, çamaşırhane, su kemeri