Budizm’deki Sekiz Türlü Şuur Üzerine Eski Uygurca Bir Fragman

Authors : Uğur UZUNKAYA

Pages : 421-438

Doi:10.32449/egetdid.986429

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2021-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Budizm; hayatın ızdıraplardan oluştuğunu ve evrendeki her şeyin neden-sonuç ilkesine göre daimi bir oluş içerisinde var olduğunu savunan felsefi bir inanış sistemidir. Bu inanış sisteminde düşünce temelinde algılanan dış dünya, esasen şuurun bir tezahürü olarak kabul edilir. Bu sebeple Budizm’de dış dünyanın algılanmasında olaylara değil, şuurdan ortaya çıkan öznel ve nesnel yansımalara odaklanılır; çünkü esas olan şuurdur. Budizm’in Yogācāra ekolünde, ilk dönem Budizm’indeki beş duyuya ve zihne dayanan şuur modeli genişletilmiş ve böylelikle sekiz türlü şuur fikri öne sürülmüştür. Budizm’deki sekiz türlü şuurun ilk beşi görme, işitme, tatma, dokunma ve koklama gibi insan bedeninin beş duyusuyla doğrudan ilgilidir. Altıncı şuur ilk beş biyolojik duyu aracılığıyla algılanabilen şuurla aynı zamanda ortaya çıkan zihinsel şuurun amacına yöneliktir. Yedinci şuur benmerkezcilik şuuru olarak adlandırılmaktadır ve altıncı şuur tarafından gerçekleştirilen bilişsel faaliyetlerin sürekliliğinde görev alır. Sekizinci şuur ise temelde algıların ve fikirlerin şuurda depolanmasına işaret eder. Bu çalışmanın konusunu oluşturan ve şimdiye kadar neşredilmemiş bu Eski Uygurca fragman ise özellikle sekiz tür şuur içinde anılan altıncı şuura, sekizinci şuura ve sekiz türlü şuurun ilk beş unsuruna değinmesi sebebiyle önem taşımaktadır. Bu fragman bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda Mainz 672 insert ignore into journalissuearticles values(T I); arşiv numarasıyla korunmaktadır. Bu çalışmada mezkur fragmanın yazı çevirimi, harf çevirisi, Türkiye Türkçesine aktarılması, açıklamaları, dizin ile sözlüğünün hazırlanması amaçlanmıştır.
Keywords : Eski Uygurca, Budizm, Yogācāra ekolü, sekiz türlü şuur, metin neşri