Budist Anlatı Metinleri Üzerine Eski Uygurca Fragmanlar

Authors : Betül Özcan

Pages : 525-548

Doi:10.32449/egetdid.1458996

View : 38 | Download : 36

Publication Date : 2024-12-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Uygur edebiyatının büyük bir bölümünü oluşturan Budist metinler tripiṭaka (üç sepet) adı verilen Sanskritçe kitap külliyatına dâhildir. Söz konusu külliyat, Budist Uygur edebiyatının en hacimli ve bütünlüklü eseri olan Daśakarmapathaavadānamālā’yı (kısaca DKPAM) da içerisinde barındırmaktadır. Birbiriyle bağlantılı hikâyelerden meydana gelen bu eser on bölümden oluşmaktadır. Eserin her bir bölümü Budizm’deki on kötü davranış biçimini konu almaktadır: Canlı bir varlığı öldürmek, hırsızlık yapmak, zina etmek, yalan söylemek, iftira atmak, küfürlü ve kaba sözler söylemek, riyakârlık yapmak, kıskançlık yapmak, öfkelenmek ve aykırı fikirde olmak. Bu çalışmanın konusunu da oluşturan U 1988 ve bazı satırlarda U 1988 ile paralellik gösteren U 1984 numaralı fragmanlar, DKPAM’e ait metin parçalarıdır. U 1865 ve U 1866 numaralı fragmanlar ise hangi Eski Uygurca metnin parçası olduğu belirlenemeyen ancak türlü meselelerin işlendiği Budist anlatılardan oluşmaktadır. Söz konusu fragmanlar bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda korunmaktadır. Budist anlatı metinlerine ait bu metin parçaları 100 satır hacminde olup arşiv numaraları şu şekildedir: U 1988 (T III T V 60b) + U 1984 (T III T V 57); U 1865 (T II Y 37) ve U 1866 (T II Y 37). Çalışmada bahsi geçen fragmanların yazı çevirimine, harf çevirisine, Türkiye Türkçesine aktarımına, metne ilişkin açıklamalarına ve sözlük/dizinine yer verilmiştir.
Keywords : Eski Uygurca, Budizm, Budist anlatı, masal, metin neşri