HAREZM TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ BİR VASİYETNAME: HZ. MUHAMMED’DEN HZ. ALİ’YE ÖĞÜTLER

Authors : Savaş Karagözlü

Pages : 173-236

Doi:10.60163/tkhcbva.1402041

View : 56 | Download : 55

Publication Date : 2024-09-16

Article Type : Review Paper

Abstract :Günümüze ulaşan Arap harfli Türkçe metinlerin çoğunu dinî metinler teşkil etmektedir. Çeşitli konuları ele alan ve Türklere İslam diniyle ilgili bütün şeriatları öğretmek amacıyla hazırlanan bu eserlerin bir kısmı Arapçadan veya Farsçadan tercüme edilmiştir. Geçtiğimiz aylarda adı, yazarı, müstensihi ve istinsah tarihi belli olmayan bir eser elimize geçmiştir. Herhangi bir yerde kayıtlı olmayan bu eser Kastamonulu araştırmacı Tuncay SAKALLIOĞLU’nun koleksiyonunda bulunmaktadır. Eser, konuları açısından birbiriyle bağlantılı olan birkaç elyazmasından oluşmaktadır. Eserin bir kısmının daha eski dönemde yazıldığı dikkatimizi çekmiştir. İnceleme sonucunda bu kısmın Harezm Türkçesiyle yazıldığı tahmin edilmiştir. Söz konusu kısım, Hz. Muhammed’in Hz. Ali’ye aktardığı hadislerden oluşmaktadır. Bu eserde ‘Yā Ali’ ibaresi ile başlayan 98 adet hadis bulunmaktadır ve bu hadisler Müslümanlara Hz. Ali üzerinden verilen “insanların günlük hayatta neleri nasıl yapılmalı ve nelerden uzak durmalı gibi” öğütler şeklindedir. Metinde geçen hadislerin neredeyse hepsinin (“https://ar.lib.eshia.ir/” internet adresinde bulunan Vasiyyetu’n-Nebiy li-cAli bin Ebi Ṭâlib adlı elektronik kitapta Arapça karşılığı bulunmuştur. Elimizdeki eser de bu eserin Türkçe çevirisi olduğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı Türkoloji âlemine yeni bir eseri tanıtmak ve Harezm Türkçesiyle yazılmış eserler listesine yeni bir eser eklemektir. Çalışma, giriş ve sonuç hariç eserin özellikleri, metin ve dizin olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Eserin özellikleri bölümünde yazmanın tavsifi yapıldıktan sonra tespit edilen belli başlı dil özellikleri üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde çeviri yazı karakterleri kullanılarak eserin çeviri yazısı yapılmıştır ve ardından eserin dizinli sözlüğü verilmiştir. Çalışmanın sonuna da eserin tıpkıbasımı eklenmiştir.
Keywords : Harezm Türkçesi, Orta Türkçe, Türk Dili, Hz Muhammed, Hz Ali, Vasiyetname, Nesefi