Osmanlı`da Tercüme Kavramı ve Tanzimat Dönemindeki Edebî Tercümelere Dair Çalışmalar

Authors : Haşim KOÇ

Pages : 351-382

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2006-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu yazı, Tanzimat`tan başlayarak XX. yüzyılın başlarına kadar Osmanlıcaya yapılan edebi tercümeler üzerine yapılmış akademik çalışmaları inceleyip değerlendirme iddiasını taşımaktadır. Bunu yapabilmenin yollarından birisi, hem Tanzimat`tan önce tercüme kavramının nasıl bir hikayesi olduğuna bakmak, hem de ?edebi` tercüme olgusunu sadece başat edebi türlere hapsetmeden, edebi tercümelerin etrafında nasıl bir tercüme kültürünün oluştuğunu gösteren ve inceleyen eserleri de dikkate almaktan geçmektedir. Bu noktada, Osmanlı İmparatorluğu`ndaki tercümeleri listelemenin ve kimin neyi çevirdiği sorusunun ötesine geçerek, araştırmalarının sorunsalını yeni gelişmekte olan çeviribilim araştırmalarından alan ve bu sorunsalı tarihsel malzemeye uygulayarak Osmanlı`daki tercüme olgusunu derinlemesine anlamaya çalışan eserlere daha net vurgu yapılmıştır. Bu tip yeni çalışmalar sayesinde, Osmanlı`dan Cumhuriyet`e geçiş esnasında en azından ?tercüme anlayışları ve yöntemleri` açısından net bir kopukluktan ziyade, değişimi içerisinde barındıran bir bütünlük ve sürekliliğin olduğu anlaşılmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısında yoğunlaşan ve Batı edebiyatından yapılan edebi tercümeler ve bu türlerin oluşumunu anlatan eserler de yine içinde bulundukları kültürel ve sosyal bağlamları dikkate alan eserler değerlendirilerek incelenmiştir. Ayrıca edebi türlerin oluşumunda imparatorluk içerisinde bulunan ve Türk dilini farklı alfabelerle yazan unsurların Türkçeye farklı alfabelerde yaptıkları tercümelerin katkıları da değerlendirilmiştir.
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, Osmanlıca Edebi Tercümeler, Çeviribilim, Yeni Edebi Türler, Çeviri Tarihi