Türkolojide Berlin-Varşova hattı

Authors : Aysu ATA

Pages : 33-44

Doi:10.1501/Trkol_0000000245

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2012-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak ilk önce Orhun yazıtlarının daha sonra Uygur yazılı belgelerinin keşfedilme ve çözülme aşamasındaki çalışmalar ve gürültülü tartışmalar, Oryantalizmden kaynaklanan bilim dallarından biri olan Türkolojinin ortaya çıkmasına sebeptir. Bu doğuşta hiç şüphesiz “Türkolojinin babası” olarak bilinen Alman uyruklu Rus Türkoloğu W. Radloff’un payı büyüktür. W. Radloff ile Uygurcanın F. W. K. Müller ve A. A. Le Coq’tan sonra ilk süreli yayınını başlatan ve karşılaştırmalı Türk lehçeleri yöntemini kuran W. Bang arasındaki yazışmalar bu bilim dalının gelişimini sağlar. Bang’ın Türkolojiye başka bir katkısı da yetiştirdiği öğrencilerle olmuştur. Almanya’dan A. von Gabain, Karl H. Menges, İdil-Ural bölgesinden Yakup Şinkeviç, R. R. Arat, S. Çağatay, İsveç’ten Gunnar Jarring, Finlandiya’dan Martti Räsänen, Polonya’dan Karaim Türkü A. Zajackowsky onun doktora yaptırdıkları arasında gelir. “Türkolojide Berlin Varşova Hattı”nın diğer ucu olan Osmanlı tarihinde geçen adıyla, Lehistan -yani Lehistan-Litvanya Birliği- bugünkü adıyla Polonya’da Lehlerin Türk soyundan halklarla çok eski devirlerde karşılaşmış olmaları nedeniyle Türkolojinin başlangıcı daha da öne çekilebilir. Bu hatta Türkolojinin çeşitli alanlarında söz sahibi olmuş pek çok isim sayılabilirse de özellikle Bang’ın öğrencisi olan Gabain’in “hepimizin hocası” nitelendirmesini yaptığı Tadeuz Kowalski’ye yazıda ayrıca önem verilmiştir
Keywords : Berlin, Varşova, Türkoloji, Tadeuz Kowalski, W Bang, W Radloff