Osmanlı ve Rus toplumlarında medeniyet değişmesi: Bihruz’lar ve Oblomov’lar

Authors : Nihayet ARSLAN

Pages : 47-80

Doi:10.1501/Trkol_0000000203

View : 11 | Download : 5

Publication Date : 2011-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk romanında, Tanzimat Döneminde Batılılaşma sorunsalına bağlı olarak ortaya çıkan “alafranga züppe” tipinin birçok örneğine rastlanır. Aynı şekilde 19. yüzyıl Rus romanında sıklıkla görülen ve yine Batılılaşmayla ilgisi olan bir “gereksiz adam” tipi vardır. Bu yazıda, Türk romanında Ahmet Midhat Efendi’nin Felâtun Bey ile Rakım Efendi romanıyla başlayan ve Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası romanındaki Bihruz Bey’le hafızalarda somutlaşan “alafranga züppe” ile yine Rus romanında Puşkin’in Yevgeniy Onegin’i ile başlayan ve Gonçarov’un Oblomov romanıyla en tipik temsilcisini bulan “gereksiz adam” tipleri karşılaştırıldı. Osmanlı’da ve Rusya’da Batılılaşma sürecinde toplumsal hayatta ve düşünsel planda yaşanan değişiklikler bu karşılaştırmanın temelini oluşturdu. Her iki toplumun Batılılaşmayı algılamalarındaki farklılıklar yanında, toplumsal alt yapının ve düşünsel açıdan gelişimlerinin farklı olması, “alafranga züppe” ve “gereksiz adam” tiplerinden her birinin kendine özgü biçimde ortaya çıkışında etken koşullar olarak irdelendi
Keywords : Alafranga züppe, Gereksiz adam, Osmanlı