AHMET MİTHAT EFENDİ`NİN FELÂTUN BEY İLE RÂKIM EFENDİ ROMANINDA İSLAM EPİSTEMOLOJİSİNE MUTLAK BAĞLILIK VE BATI ALGISI

Authors : Bilginç EYAN

Pages : 43-56

Doi:10.53372/turkoloji.874043

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2021-06-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Felâtun Bey ile Râkım Efendi romanı, Ahmet Mithat Efendi’nin kendi döneminde Türk romanının temel problemlerinden biri olan Doğu-Batı sorunsalı doğrultusunda fikirlerini yansıtmak adına yazdığı eserlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ahmet Mithat Efendi, bu eserinde ideal olanı yansıtırken temel zemine İslam epistemolojisinin mutlaklığını ve geleneğe bağlılığı oturtmuştur. Bir terkip arayışından ziyade var olan epistemolojik değerlerin kesin biçimde muhafaza edilmesiyle ideal olana kavuşulacağını göstermeye çalışan yazar, bu durumun Batı karşısında da olumlu bir sonuç doğuracağı fikrini okuyucusuna sunar. Bu doğrultuda Ahmet Mithat Efendi’nin, Batı’yı temsilen romana Ziklas ailesi ile Josephino’yu ve hatta Batı’nın madde çukuruna saplanmış yönünü temsilen de Polini’yi yerleştirdiğini söylemek mümkündür. Yazar, bu kurgu neticesinde geleneğe ve İslâm epistemolojisine bağlılık ile yanlış Batılılaşmanın doğurduğu sonuçları Batılı kişilerce de değerlendirir ve bu durum romanda farklı perspektif üzerinden şekillenen bir Batı algısı da oluşturur. Bu çalışmada Ahmet Mithat Efendi’nin, ideal tip Râkım Efendi ve Ötekileşen tip Felâtun Bey’i İslam epistemolojisine bağlılık üzerinden kullanım şekli ve bu bağlılığın Batılılarca değerlendiriliş biçimi gösterilmeye çalışılmıştır.
Keywords : İslâm, Epistemoloji, Doğu Batı, Ahmet Mithat Efendi