RİSÂLETÜ’N-NUSHİYYE’DE Kİ / KİM BAĞLAÇLARININ KULLANILIŞI

Authors : Ahmet ÇAL

Pages : 160-182

Doi:10.37999/udekad.781441

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkçe temel yapısı bakımından bağlaçlara pek elverişli bir dil değildir. Yardımcı cümlelerin kuruluşunda kullanılan bağlaçlar, Türklerin ilk karşılaştıkları milletlerin dillerinden alınarak Türkçeye aktarılmıştır. Türkçede eskiden beri var olan kaçan, kayru, kim, ne gibi kelimelere yabancı dillerdeki yardımcı cümleleri bağlamak için yeni anlamlar verilmiştir. Türkçenin çeşitli şartlar altında başka dil ve kültürlerin etkisinde kalması Türkçeye birtakım bağlaçların girmesine de yol açmıştır. Özellikle İslamiyet’in kabulünden sonra Türkçeye, Arapça ve Farsçadan bazı edat ve bağlaçların girdiği görülmektedir. Bu bağlaçlardan biri de Farsçadan dilimize girmiş olan ki bağlacıdır. Özellikle Eski Anadolu Türkçesi döneminde sıkça kullanılan ki bağlacı genellikle pekiştirme, kuvvetlendirme, sebep-sonuç, açıklama vs. fonksiyonlar üstlenerek yardımcı cümle ile temel cümle arasında bağlantı kurmuştur. Eski Türkçeden beri Türkçenin her döneminde kullanılan kim soru zamiri, ki’nin etkisiyle Eski Anadolu Türkçesi döneminde soru zamiri işlevinin yanında bağlaç fonksiyonu da kazanmıştır. Bu çalışmada XIII. ve XIV. yüzyıl edebiyatının en güzel mesnevi örneklerinden biri olan Risâletü’n-Nushiyye adlı eserdeki ki ve kim bağlaçlarının kullanımı ve işlevleri üzerinde durulacaktır.
Keywords : Risâletün Nushiyye, ki ve kim bağlaçları, Eski Anadolu Türkçesi, temel cümle, yan cümle