Türk Hukukunda Terkedilen “Kira Suçları” Terkedilmeyen Yargıtay Uygulaması

Authors : Huriye Reyhan Demircioğlu

Pages : 3-50

Doi:10.34246/ahbvuhfd.1552620

View : 211 | Download : 209

Publication Date : 2024-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Konut ve çatılı işyeri kiraları kişilerin barınma ve mesleki/ticari faaliyetlerde bulunmaları bakımından yaşamsal önemi bulunan sözleşmelerdir. Bu sebeple sözkonusu kira sözleşmeleri, her ne kadar özel hukukun kapsamında olsalar da, bu sözleşmeler üzerinde devletin müdahalesi bulunur. Bu müdahalenin en katı görünümü, kira ilişkilerini düzenleyen bazı emredici hukuk kurallarının ihlaline, özel hukuk karakterli yaptırımların ötesine geçilerek ‘cezai nitelikte yaptırımlar’ uygulanmasıdır. Kira suçları olarak nitelendirilmesi mümkün bu tür düzenlemelerin Türk hukukundaki geçmişi 18 Ocak 1940 tarih ve 3780 sayılı Milli Korunma Kanunu’na kadar uzanmaktadır. 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun yürürlüğe girdiğinde de mevcut olan kira suçları, ilerleyen zamanda Anayasa Mahkemesi’nin kira bedeline ilişkin düzenlemeleri iptalinin ardından, sadece yeniden kiralama yasağının ihlalinden ibaret kalmıştır. Nihayetinde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yeniden kiralama yasağının da cezai yaptırıma bağlı olmaktan çıkartılmasıyla, Türk hukukunda kira suçları tamamen ortadan kalkmış bulunmaktadır. Bununla birlikte, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yeniden kiralama yasağının ihlaline bağlanan yeni tazminat düzenlemesi, Yargıtay tarafından 6570 sayılı Kanun’daki cezai düzenlemenin bağlandığı daraltıcı bir yorumla uygulanmaktadır. Böylece kira suçları, Türk hukukunda bugün terkedilmiş olsa da ondan geriye kalan uygulanma koşulları, tazminat yaptırımı bakımından dahi, yargı eliyle adeta devam ettirilmektedir. Bu çalışmada, yeniden kiralama yasağının ihlaline bağlanan yaptırımın niteliği değişmiş olmakla uygulamasının da değişmesi gerektiğine dair beklentinin halen gerçekleşmemiş olması eleştirilmiş ve bu durumun olumsuz sonuçlarına da işaretle, mesele, etraflı bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Fakat bu değerlendirmeler, yeniden kiralama yasağının izahı üzerinden değil, bu yasağın dahi tarihsel geçmişini oluşturan kira suçunun bağımsız bir kavram olarak ele alınması suretiyle yapılmıştır. Böylece çalışma, salt uygulamaya yönelik bir eleştiri içermenin ötesinde, Türk hukukunda konut ve çatılı işyeri kiralarının düzenlenişini, yaptırım anlayışındaki dönüşümle birlikte tarihsel bir perspektifle, doktrin ve uygulamanın dikkatine sunmaktadır.
Keywords : kira suçu, yeniden kiralama yasağı, medeni ceza, tazminat, TBK m 355 III