KUVEYT SİYASETİNDE PARLAMENTER DÖNÜŞÜM ve ULUSAL MECLİSİN AÇILIŞI (1963-1967)

Authors : Ayfer Özçelik, Hilal Baytar

Pages : 136-159

View : 52 | Download : 66

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Körfez ülkeleri arasında stratejik bir konuma sahip olan Kuveyt, 17.818 km²’lik yüzölçümüyle Irak ve Suudi Arabistan’a sınır komşusudur. Siyasi meşruiyetini, Arap dünyasında hâkim olan İslam öğretileri ile kabile geleneklerine dayandıran Kuveyt, bu değerler çerçevesinde kendine özgü bir yönetim modeli geliştirmiştir. 18. yüzyılın ortalarından itibaren ülkenin idari yapısı, Arap Yarımadası’nın iç kesimlerinden göç eden ve yerel yönetimde üstünlük kazanan Utub Kabilesine mensup El-Sabah Ailesinin liderliği etrafında şekillenmiştir. 19. yüzyılın başlarından itibaren Kuveyt emirleri, Osmanlı Devleti’ne özerk bir statüyle bağlı kalmayı kabul etmiş; bu emirler kaymakam unvanını benimsemiş ve gemilerinde Osmanlı bayrağını dalgalandırmışlardır. Ancak 1899 yılında Emir Mübarek’in İngiltere ile imzaladığı Protektora (Koruma) Anlaşması, Kuveyt’in İngiliz himayesi altına girmesine yol açmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından bölgedeki nüfuzunu güçlendiren İngiltere, Kuveyt’i fiilen Osmanlı Devleti’nden koparmış ve kendi kontrolü altında bir şeyhlik sistemine dönüştürmüştür. Kuveyt’te siyasi dönüşüm sürecinde 1921 yılında İstişare Meclisi’nin, 1938 yılında ise Yasama Meclisi’nin kurulması, parlamenter yapının temel taşlarını oluşturan önemli adımlar olarak öne çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında petrol endüstrisinin hızla gelişmesi, ülkede ekonomik ve toplumsal yapıyı etkilemiş, modernleşme sürecini hızlandırmıştır. 19 Haziran 1961’de tam bağımsızlığın kazanılmasıyla başlayıp, 1962’de ilk anayasanın ilan edilmesi ve Ocak 1963’te de Ulusal Meclis’in açılmasıyla devam eden bu süreç, Kuveyt’in modern siyasi yapısını şekillendirmiş ve bölgedeki parlamenter sistem örneklerinden biri haline gelmesini sağlayan kritik bir dönüm noktasıdır. Bu bağlamda Körfez Şeyhliklerinin diğerlerine kıyasla erken bir dönemde ortaya çıkan Kuveyt Ulusal Meclisi’ni konu edinen çalışmamız, Kuveyt’in kabile temelli geleneksel monarşik yapısından modern bir ulusal meclis sistemine geçişini mümkün kılan iç dinamiklerin ve uluslararası etkilerin analizini sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Kuveyt, El Sabah, 1962 Anayasası, Konsey/Meclis, Kuveyt Ulusal Meclisi