AZERBAYCAN BAYATILARINDA TESPİT EDİLEN İKİLEMELERİN SÖZCÜK TÜRÜ/ YAPI VE ANLAM BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Authors : Bahtiyar Bahşi

Pages : 642-653

View : 53 | Download : 76

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Azerbaycan Türkçesi, Güneybatı Türkçesi adı verilen grupta yer alan bir yazı dilinin adıdır. Azerbaycan Türkçesi, Güneybatı Türkçesi grubuna ait bir yazı dilidir ve 13. yüzyıldan itibaren varlığını sürdürmektedir. Bu yazı dili, sözlü edebiyatın zengin mirasından beslenerek halk arasında söylenen bayatılar, destanlar, masallar ve şiirlerle şekillenmiştir. Azerbaycan Türkçesi, zengin bir dil ve edebiyat geleneğine sahiptir. Sözlü edebiyat geleneğinin önemli ürünlerinden biri olan Azerbaycan bayatıları ise genellikle aşk, doğa, mevsimler, toplumsal ilişkiler, gelenekler ve günlük yaşamla ilgili konuları ele almaktadır. İkilemeler, Türk dilinde anlamı pekiştirmek, anlatım gücünü artırmak ve kavramsal zenginlik katmak amacıyla kullanılan kalıplaşmış ifadeler olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışma, Azerbaycan bayatılarında yer alan ikilemeleri tespit etmek amaçlamaktadır. Tespit edilen ikilemeler yapılış şekilleri, sözcük türleri ve yapıları bakımından tasnif edilmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda elde edilen veriler grafikler şeklinde ortaya konulmuştur. Çalışmada, Azerbaycan bayatılarında geçen ikilemeler, sözcük türü, yapısı ve anlam bakımından sınıflandırılmıştır. Tespit edilen ikilemelerin %41\\\'inin zarflardan, %30\\\'unun adlardan, %20\\\'sinin sıfatlardan ve %9\\\'unun fiillerden oluştuğu tespit edilmiştir. Yapısal açıdan incelendiğinde, eksiz bağlanan ikilemeler %47 ile en yaygın grup olurken, hâl ve iyelik ekli ikilemeler %37, türemiş sözcüklerden oluşanlar ise %16 oranında yer almıştır. Anlam açısından ise ikilemelerin çoğunun yakın ya da eş anlamlı sözcüklerden meydana geldiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, bayatılardaki ikilemelerin Türk dilinin tasvir gücünü ve anlatım zenginliğini yansıttığını göstermektedir.
Keywords : Azerbaycan Türkçesi, Bayatı, İkilemeler