CENNETİN SUYU: “KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA ZEMZEM”

Authors : Neslihan DOKUMACI

Pages : 296-312

View : 20 | Download : 48

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk şiirinin geniş ve zengin bir anlam dünyası vardır. Din, tarih, gelenek, sosyal hayat ekseninde beliren ve zenginleşen bu anlam çerçevesi tarihsel süreç içinde kavramlar etrafında bir dünya inşa etmiştir. Arap ve Fars şiiri ile etkileşimler, milli değerler zaman içinde yoğrularak ona milli bir kimlik kazandırmıştır. Dilin lügati bu vasıtayla zenginleşmiş, bir halk tasavvuru, entelektüel bir ifade biçimi belirmiştir. Klasik Türk şiiri, dinî ve millî değerlerimizin yoğrulduğu bir edebiyattır. Düşünce ve estetik dünyamızı şekillendirmiştir. Dinî kavramların çoğu bu edebiyatın estetik dünyası ile varlığını sürdürmektedir. Klasik şiirde kullanılan kavramlardan biri de zemzemdir. Zemzem, İslam literatürü içinde özellikle hac ibadeti vasıtasıyla geniş kitlelere yayılmış, etrafında zengin bir anlatı gerçekleşmiştir. Bu çalışmada bir kavram olarak zemzem suyunun klasik şiirde nasıl kullanıldığı üzerinde durulacaktır. Bu amaçla öncelikle zemzem kelimesinin lügat anlamları, terimsel kullanımı, İslam tarihinde zemzemin kullanımı ve bu konuda yapılan çalışmalar, klasik edebiyatımız içinde, Hac ibadeti ile ilgili olarak kaleme alınan eserlerde zemzemin nasıl işlendiği üzerinde durulacaktır. Bu teorik çalışma bağlamında divanlar ve mesneviler taranacak, bir kavram ve mazmun olarak zemzem suyunun metinlerdeki kullanımı, hangi bağlam içinde kullanıldığı, edebi sanatlarla ilişkisi üzerinde duracaktır. Böylece Türkçenin tarihsel lügatine bir katkı ve kültürümüze ait önemli bir kavramı klasik eserler bağlamında değerlendirme imkânı hedeflenmektedir.
Keywords : Klasik Türk Şiiri, Hac, Zemzem, Hz İbrahim, Hz İsmail