SÖZ EDİMLERİ, KİP(LİK) VE ZARF: ORHAN KEMAL`İN “KÜÇÜCÜK”ÜNDE NİYET, TUTUM VE VARSAYIM

Authors : Emre KUNDAKÇI

Pages : 103-122

Doi:10.51540/ijof.935135

View : 23 | Download : 11

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Dil, onu kullanana dair önemli veriler barındırır. Konuşmak kişiler arası bir eylemdir ve konuşan kişi yaptığı tercihler ve uyguladığı stratejiler aracılığıyla niyetini, tutumunu, varsayımlarını, düşüncelerini ve duygularını istemli yahut istemsiz şekilde yansıtır. Dilin belirsizliğine, anlamın mahiyetine, söylenen ve kastedilen arasındaki ilişkiye, sözcelenen önermenin başarılı olmasına ve doğru anlaşılmasına dair görüşlerden bir tanesi Austin tarafından ortaya atılan ve Searle`ün geliştirerek sistemleştirdiği söz edimleri kuramıdır. Austin`in konuşmak bir eylemde bulunmaktır düşüncesini temel alan bu kuram çerçevesinde Searle, zihnin işleyişi ve sezdirim bağlamında sözcelenen önermelerin amaçlarına ve anlaşılmasına dair açıklamalar getirmiştir. Sözlerin içerisindeki edimsel yargıyı sezdirmenin pek çok yolu bulunur. Birçok dilde olduğu gibi Türkçede de edimsel fiillerin içerdiği niyet, tutum ve varsayımları yansıtmada kiplik ve zarflar önemli araçlardır. Bu makalenin amacı, dili kullanırken yapılan tercihlerin, gerçekleştirilen söz edimlerinin ve kullanılan kiplik işaretleyicilerinin taşıdığı verileri araştırmaktır. Bu bağlamda Orhan Kemal`in “Küçücük” adlı öyküsünden örnekler ele alınmıştır.
Keywords : söz edimleri, kiplik, niyet, tutum, varsayım