BİR YAKIN OKUMA DENEMESİ: HALİT ZİYA UŞAKLIGİL’İN “BİR BAŞLANGICIN SONU” HİKÂYESİ

Authors : Mustafa OKÇUL

Pages : 141-154

Doi:10.51540/ijof.939979

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesinde, Yeni Eleştiri kuramının temel ilkesi olan yakın okuma tekniği neticesinde elde edilen verileri içerir. Yeni Eleştiri kuramı, 1930’lu yıllarda ortaya çıkan ve 20. yüzyılın ortalarında dünya edebiyat eleştirisine hâkim olan biçimci bir yaklaşımdır. Kuram, Amerika’da Anglo-Amerikan kuramı olarak da bilinir. Eser odaklı hareket eden Yeni Eleştiri; edebî metnin kendi kendine yeten, kendini referans alan bir estetik nesne olarak nasıl işlediğini keşfetmek için yakın okumayı vurgular. Yakın okuma tekniğine göre eser; yazıldığı dönemin toplumsal / tarihsel olgularına, yazarın biyografisine / psikolojine, okurun eser karşısındaki tepkisine başvurulmadan yorumlanmalıdır. Bu ilkeler çerçevesinde bakılan Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesi; yazarın biyografisine, yazıldığı döneminin edebî, sosyal ve politik yönlerine başvurulmadan tahlil edildi. Söz konusu eserde, hikâye kişilerinin misyonu ile yaşantı şekilleri, kullandıkları nesneler, duygulanmaları, tepkileri, ilişkileri insani bir hassasiyet eşliğinde işlenir. “Bir Başlangıcın Sonu” eseri, ana kahraman pozisyonundaki kız çocuğunun gerçek hayatındaki yoksunluk ile hayallerinin çatışmasına dayanır. Metinde yoksunluk, yoksulluk, merhamet temalarına bağlı olumsuzluk çağrıştıran kelime, anlam birlikleri; Halit Ziya Uşaklıgil’in edebî anlayışı ile uyumluluk gösterir.
Keywords : Yakın Okuma, Uşaklıgil, Hikâye