ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE NEDENSELLİK İŞARETLEYİCİSİ OLARAK İLGEÇLER

Authors : Berrin Özcan

Pages : 30-46

Doi:10.51540/ijof.1493488

View : 55 | Download : 69

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Nedensellik ilişkisi kuran ilgeçler, Türkçenin tarihi dönemlerinde farklı biçimlerde karşımıza çıkar. Bu çalışma, Eski Anadolu Türkçesinde nedensellik işaretleyicisi olarak kullanılan ilgeçleri ele almaktadır. İlgeçlerle oluşturulan neden ifadeleri yapı, bakış açısı, olumluluk-olumsuzluk, gerçeklik, etki, uzaklık, süreç, nedenlerin çokluğu, doğrultu, indirgeme, açıklık ve söz dizimi ölçütlerine göre değerlendirilmiştir. İlgeçlerin yapı, bakış açısı, olumluluk-olumsuzluk, gerçeklik, süreç, nedenlerin çokluğu, doğrultu, indirgeme ve söz dizimi açısından belirleyici rol üstlendikleri, ancak etki, uzaklık, açıklık açısından herhangi bir ayrımı işaretlemedikleri belirlenmiştir. Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde görülen nedensellik işaretleyicileri, Türkiye Türkçesinde kullanılan nedensellik işaretleyicileriyle örnekleme dayalı olarak karşılaştırılmıştır. Geçmişte kullanılan bazı ilgeçlerin günümüzde aynı biçimde kullanıldığı, bazılarının biçimsel ve anlamsal değişikliklerle kullanımını sürdürdüğü, bazılarının ise kullanımdan düştüğü gözlenmiştir. Bu çalışma sonucunda, nedensellik kavramının, Eski Anadolu Türkçesi ilgeçlerinde biçimbilimsel, anlambilimsel ve pragmatik açıdan farklı boyutları olması nedeniyle kiplik çalışmalarında ve bazı neden ilgeçlerinin durum ulamı içinde yer verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Nedensellik ilişkisi kurabilen çok fazla ilgeç olması, bu ilgeçler arasında anlamsal, kullanımsal ya da yapısal farklılıklar olabildiğini göstermiştir.
Keywords : İlgeçler, Eski Anadolu Türkçesi, Nedensellik, Nedensellik İşaretleyicileri, Sebep, Neden