Eski Türk Yazıtlarında Geçen Yer-Yön Adlarının Sarı Uygurcadaki Durumu

Authors : Özlem AYAZLI

Pages : 211-232

View : 21 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Türklere ait runik alfabe ile yazılmış yazıtların söz varlığı yaklaşık bin küsur kelimeden oluşmaktadır. Bu çalışmada, yazıtların söz varlığının yalnızca bir kısmını oluşturan yer-yön adları üzerinde durulmaktadır. Eski Türk yazıtlarında yer-yön adı ile ilgili 15 sözcük geçmektedir. Bu yer-yön adlarından 12’si Sarı Uygurcada tespit edilmiştir. Söz konusu yer-yön adları şunlardır: beru / beri / ver “buraya, burasına”, iç / iş “iç, içeri”, kuz “kuzey”, kuzı / kuzu “aşağı, alt, kuzey” orto / orta / otra / horta “orta”, öndün / undun / ündün “doğu”, öri x k “önceki”, tas “dış, dış yüz”, utur / uttur / otur / oltur “önünde, karşısında; ortasında, içinde”, üze “üstünde, üzerinde”, yan “yan, taraf”, yur / yurı / yorı / yöri “güney; yukarı, yukarıya; üst düzey bir makam, mevki”. Sarı Uygurcada tespit edilen bu yer-yön adlarından yalnızca kuz “kuzey” sözcüğü coğrafi bir yön adı olarak kullanılmaktadır. Buna ek olarak, kuzı / kuzu “aşağı, alt, kuzey”, yur / yurı “güney; yukarı, yukarıya” ve öndün / undun / ündün “doğu; üst, yukarı” sözcükleri hem yer-yön adı hem de coğrafi bir yön adı olarak varlığını sürdürmektedir.
Keywords : Eski Türk Yazıtları, Runik Alfabe, Eski Türkçe, Sarı Uygurca, Yer yön Adları, Karşılaştırmalı Türkoloji