Adıyaman ilinde el sanatlarında yararlanılan bitkiler üzerine etnobotanik bir araştırma

Authors : Ahmet Zafer TEL, Merve Kevser FURKAN, Fatih SATIL

Pages : 229-238

Doi:10.17474/artvinofd.934576

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2021-11-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Adıyaman ilinde yapılan etnobotanik araştırmalar kapsamında halk arasında el sanatlarında kullanılan bitkiler araştırılmıştır. Çalışmada halkın mutfak eşyası, sepet, nazarlık, süpürge, oyuncak vb. çeşitli el sanatlarında yararlandığı bitkiler belirlenerek bu bitkilerin kullanım şekilleri ortaya konmuştur. Çalışma; Adıyaman merkez ve merkeze bağlı 8 ilçe ile bu ilçelerdeki 30 yerleşim biriminde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bölgede kurulan 3 yerel pazarda araştırma yapılmıştır. Araştırmalar sonucunda 25 familyaya ait toplam 39 taksonun yörede el sanatlarında kullanıldığı tespit edilmiştir. En çok kullanımın olduğu ilk 5 familya; Betulaceae (14), Platanaceae (11), Salicaceae (10), Fagaceae (9) ve Poaceae (8). En çok yararlanılan ilk 5 takson ise; Platanus orientalis (11), Juglans reyi (10), Carpinus orientalis (9), Quercus infectoria (7) ve Phragmites australis (7) şeklindedir. Bitkilerin en çok dal ve gövde kısımlarından yararlanılmaktadır. Bunları çoktan aza doğru; meyve, yaprak, çiçek, tohum ve mazı takip etmektedir. Bitkilerden; 27 mobilya/ahşap malzemesi (beşik, baston vb.), 17 mutfak eşyası (kaşık, kepçe vb.), 9 adet süs, nazarlık ve tesbih vb., 7 adet hayvan barınağı (arı kovanı, kafes vb.), 6 adet oyun ve oyuncak, 5 adet yapı ve çit malzemesi, 5 adet müzik aleti, 5 adet ip/halat vb., 3 adet sepet/hasır, 3 adet süpürge ve 3 adet boya yapımında yararlanıldığı tespit edilmiştir. Merdane yapımında kullanılan Fraxinus angustifolia subsp. syriaca ve Süpürge yapımında kullanılan Scrophularia canina subsp. bicolor’ın kullanımını ilk defa bu çalışma ile ortaya konmuştur.
Keywords : Adıyaman, Etnobotanik, El sanatları, Fraxinus angustifolia subsp syriaca, Scrophularia canina subsp bicolor, Süpürge