KARAHANLI TÜRKÇESİ İLK TÜRKÇE SATIR-ARASI TRANSKRİBELİ KUR’AN TERCÜMESİ (TİEM 73)’TE GÜNAH İLE İLGİLİ SÖZ VARLIĞI

Authors : Ahmet Karataş

Pages : 38-58

Doi:10.20322/littera.1589699

View : 77 | Download : 46

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Köktürk ve Uygur yazı dilinin devamı olan Karahanlı Türkçesi, ilk ürünlerini XI. yüzyıldan itibaren vermeye başlamıştır. Bu dönem, Türklerin yeni bir dinî çevreyle tanıştığı ve doğal olarak bu dini tanımaya ve öğrenmeye gayret ettikleri dönemdir. İslamiyet etkisinde gelişen Karahanlı Edebiyatında, Türk mutasavvıf ve ediplerin verdikleri eserler, halka İslamiyet’i anlatmak, benimsetmek ve İslamiyet temelinde iyi bir birey olmanın yolunu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır. Bunlara ilave olarak, bu dönemde, Kuran-ı Kerîm’in Türkçeye tercüme çalışmalarının da başladığı görülmektedir. Bu tercümeler, satır-arası denilen bir yöntemle Türkçeye aktarılmıştır. Buna göre tercümeler, üstte büyük harflerle Arapça orijinal metin, hemen altında ise Türkçeye tercümesi verilmek suretiyle satır-arası olarak yapılmıştır. Satır-arası Kur’an tercümelerinde zengin bir Türkçe dinî terminoloji dikkati çekmektedir. Dinî terimlerin Türkçe sözcüklerle karşılanması, tercümanların ya da çevirmenlerin kutsal kitap Kur’an-ı Kerîm’in halk tarafından anlaşılmasını öncelik hâline getirdiğini göstermektedir. Tarihî Türk lehçelerine ait Türkçe Kur\\\'an çevirileri sadece taşıdıkları kutsal değerler açısından değil, aynı zamanda tercüme edildikleri dönemin fonetik, morfolojik ve söz varlığı gibi dilsel özelliklerini de göstermesi bakımından önemlidir. Bu çalışmada, Karahanlı Türkçesi İlk Türkçe Satır-Arası Transkribeli Kur’an Tercümesi (TİEM 73)’te günah ile ilgili söz varlığı tespit edilmiştir. Çalışmamıza TİEM 73 Nüshası’nın kaynak olarak seçilmesinin nedeni, Karahanlı Türkçesi döneminde yapılan Kur’an tercümelerinin günümüze ulaşan en bütünlüklü metnin bu nüsha olmasından kaynaklanmaktadır. Çalışmada öncelikle TİEM 73 Nüshası tanıtılmış, günah kavramı ile ilgili bilgi verilmiş, daha sonra günah ile ilgili söz varlığı dört grupta toplanarak incelenmiştir.
Keywords : Karahanlı Türkçesi, Kur’an Tercümesi, TİEM 73, Günah, Söz Varlığı