ROMENCEDE BULUNAN TÜRKÇE SÖZCÜKLERDEKİ ANLAM KAYMALARI

Authors : Hatice KUTLAR

Pages : 18-39

Doi:10.30568/tullis.912619

View : 11 | Download : 11

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu öncesinde de Balkan yarımadasında var oldukları bilinen Türkler, Balkan halklarının siyasi, ekonomik, sosyal hayatlarında ve dillerinde derin izler bırakmışlardır. Balkan dillerindeki Türkçe’nin izleri üzerine 19. yüzyıldan günümüze özellikle Orientalizm, Türkizm veya Balkanizm başlıkları içine dahil edilen pek çok araştırma yapılmıştır ve bu araştırmalar günümüzde de devam etmektedir. Romence üzerine yapılan çalışmalar da bu konu içinde değerlendirilmektedir. İlk Orientalistlerin başlattığı bu çalışmalarda Türkçe’nin Romence üzerindeki etkisi araştırılıp ödünçlemeler adı verilen söz varlığı grubu incelenmiştir. Bugünkü çalışmalar ise daha çok Romence`deki bu verintilerin günümüzdeki durumuyla ilgilidir. Alıntı sözcükler yöneten-yönetilen ilişkisi, komşuluk, prestij ve saygınlık kazanma gibi çeşitli sebeplerle başka bir dilden alınan, başlangıcta alıcı dilin söz varlığının bir parçası olmayan, ancak zamanla o dilin söz varlığına dahil olmuş sözcüklerdir. Bir dilin söz varlığında bulunan bir sözlük biriminin tarihsel süreç içinde kazandığı yeni anlamlar, kaybettiği anlamlar, sonraki dönemde taşıdığı olumlu veya olumsuz anlamlar, anlam bilimi içinde çalışılan ve anlam değişmelerini ilgilendiren konular olmuştur. Bu konulardan biri de anlam kaymasıdır. Anlam kayması, anlam değişmelerinin inceleme konuları arasındadır ve anlam bilimi çalışmalarında en çok çalışılan konulardan biridir. Bu çalışmanın konusunu Türkçe’den Romence’ye geçen Türkçe kökenli sözcüklerin Romence`deki kazandıkları yeni anlamlar, mecazlaşmış deyimler, yani anlam kayması olayları oluşturur. Romence`de bulunan Türkçe alıntı sözcükler üzerine yapılan çeşitli çalışmalardan hareketle, anlam kayması olarak değerlendirilen 200’ü isim, 11’i fiil, toplamda 211 sözcük tespit edilmiştir. Bu sözcüklerin anlam yapısı bir yandan kısmen korunurken, öte yandan ödünçlemenin anlamından bağımsız, farklı ve yeni anlamlar da ortaya çıkmıştır. İncelediğimiz sözcüklerin de içinde yer aldığı Romence deyimlerin sayısı ise 59 olarak tespit edilmiştir.
Keywords : Dil ilişkileri, Balkanizm, Orientalizm, Romence, alıntılar, ödünçlemeler, anlam kayması