Anadolu Sahasında Hâfız-i Şîrâzî’nin Dîvânı’na Yazılan En Uzun Farsça Tahmîs: Cezbe-i Aşk

Authors : Çetin Kaska

Pages : 25-54

Doi:10.33404/anasay.1520988

View : 96 | Download : 74

Publication Date : 2025-02-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir gazel, kaside veya mesnevi beyitlerinin önüne aynı vezin ve kafiyede üçer mısra eklenmesiyle oluşan beşer dizelik bendlere tahmis denilmektedir. Bir tahmisin muteber sayılabilmesi için eklenen mısraların vezin, anlam, biçim, mana ve kafiye bakımından eklendiği beyit ile birlik, bütünlük ve uygunluk göstermesi gerekmektedir. Şiir divanlarında diğer musammatlarla bir arada bulunan tahmislere divan şairleri çok rağbet göstermiştir. Bu yüzden neredeyse her şairin divanında tahmis yer almıştır. Türk edebiyatında Türkçe tahmislerin yanı sıra Farsça tahmisler de kaleme alınmıştır. Farsça tahmis yazan şairlerden biri de Mehmed Emîn Yümnî’dir. Yümnî, Ahmed Efendi adında birinin oğlu olup 1261 (1845)’de Süleymaniye’de doğmuştur. Medrese eğitiminden sonra 1282 (1865)’de Süleymaniye Tahrîrât Müdüriyeti Muavinliği’ne tayin olmuş, ancak daha sonra oradan istifa etmiş ve İstanbul’a gelmiştir. 1284 (1867)’te Bâbıalî tercüme odası ve 1291 (1874)’de Hoy Şehbenderliği’nde çalışmıştır. Arapça, Farsça, Kürtçe, Fransızca ve Türkçe dillerini bilen Yümnî, Van, Şehrizur, Cidde, Musul, Elâzığ ve Şebinkarahisar vilayetlerinde çeşitli görevlerde bulunmuştur. 1342 (1924)’de vefat etmiş ve Merkez Efendi Kabristanı’nda toprağa verilmiştir. Birçok eser yazmış olan Yümnî’nin en önemli eseri Hâfız-i Şîrâzî’nin Dîvânı’na yazdığı Farsça tahmistir. Bu eserde Hâfız’ın 602 gazeli ile 7 mesnevisine tahmis yazılmıştır. 1339 (1923)’da yazılan ve Cezbe-i Aşk adıyla anılan bu eserin sonunda Yümnî’nin bazı şiir seçkileri de bulunmaktadır. 1339 (1923)’da Kâdızâde tarafından İstanbul’da Kitâb-i Cezbe-i Aşk adıyla neşredilen söz konusu eser hakkında bu çalışmada detaylı bilgi verilecektir.
Keywords : Mehmed Emîn Yümnî, Farsça Tahmîs, Hâfız-i Şîrâzî, Anadolu Sahası