TÜRKÇE FİİLLERDE CANLANDIRILMIŞ FOSİL İSİM TABANLARI

Authors : Ezel ŞAHİNER

Pages : 1-11

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2018-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :1932 yılında başlatılan Türk Dil Devrimi’yle birlikte Türkçe sözvarlığındaki Arapça ve Farsça alıntılara karşılık olarak Türkçeye yeni kelimeler kazandırılmış, bu amaç doğrultusunda türetme, birleştirme ve diriltme yollarına başvurulmuştur. Bu yollardan biri olan diriltmede; Türkçenin tarihî dönemlerinde kullanılmış, bir kısmı halk ağızlarında yaşamaya devam etse de yazılı dilde artık işlekliğini kaybetmiş kelimeler canlandırılmıştır. Türetme yönteminde ise mevcut kök ya da tabanlara çeşitli yapım ekleri getirilerek yeni kelimeler ortaya konduğu gibi  azen de Türkçenin tarihî dönemlerine veya Anadolu ağızlarına başvurulmuş, tarama ya da derleme yoluyla elde edilen bu sözcüklere yapım ekleri getirilerek yeni sözcükler türetilmiştir. Bu bildiride Türk Dil Devrimi’yle canlandırılmış veya türetilmiş fiillerde yer alan fosil isim tabanları ele alınacaktır. Fosil kelime; dilin tarihî dönemlerinde ya da ağızlarda bağımsız bir birim olarak kullanıldığı hâlde, günümüz standart Türkçesinde işlekliğini kaybetmiş, sadece türemiş sözcüklerin tabanında ya da kalıplaşmış söz birliklerinde geçen, dolayısıyla başka sözlükbirimlerin yapısına sıkışarak var olan sözlerdir. Bu bildiride Türk Dil Devrimi ile canlandırılmış tüm fosil kelimeler değil;  adece genleş-, kanıksa-, kına-, kıvan-, kutla-, kutsafiillerinin tabanındaki gen, kanık, kın, kıv, kut isimleri ele alınacak, bu isimlerin geçmişteki bağımsız kullanım alanları ve günümüzde fiil tabanlarındaki fosilleşme süreçleri değerlendirilecektir. Bu çalışmadaki kelimelerin günümüz Türkçesindeki kullanım  durumlarını tespit etmek amacıyla Türkçe Ulusal Derlemi taranmış, hem bağımsız bir birim  olarak bu fosil isimlerin hem de tabanlarını oluşturdukları fiillerin kullanımları incelenmiştir. Tarama sonucunda, söz konusu altı fiilin standart Türkçede işlek olduğu, fakat tabanlarındaki isimlerin bağımsız bir birim olarak standart Türkçeye yerleşemediği, bu fiillerin tabanlarına  ıkışarak var olduğu görülmüştür.
Keywords : Türkçede fiiller, fosil isim tabanları, canlandırılan isimler, diriltilen sözcükler, bağımsız kullanım