Abdullah Bosnevî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’sindeki dinleme ile ilgili bölümün incelenmesi

Authors : İdris KADIOĞLU

Pages : 101-130

Doi:10.32925/tday.2023.97

View : 49 | Download : 74

Publication Date : 2023-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilindiği gibi Mevlanâ Celaleddîn-i Rûmî insert ignore into journalissuearticles values(öl.1273); Mesnevîsini dönemin teamüllerine uyarak Farsça kaleme almıştır. Hem yazıldığı dönemde hem de sonraki yüzyıllarda Farsça bilmeyenler tarafından yeterince anlaşılmadığı için eserin Türkçeye çok sayıda tercüme ve şerhi yapılmıştır. “Cezîre-i Mesnevî” de Mevlevî büyüklerinden Yûsuf Sîneçâk insert ignore into journalissuearticles values(öl.1546); adlı mutasavvıf bir şahsın eseridir. Cezîre-i Mesnevî toplam üç yüz altmışaltı beyit olup Mevlânâ’nın Mesnevîsinden yapılan antolojik bir seçkidir. Sîneçâk’in eseri değişik zamanlarda farklı kişilerce şerh ve izah edilmiştir. Eseri Abdullah Bosnevî insert ignore into journalissuearticles values(öl.1644); ve İbrahim Cevrî insert ignore into journalissuearticles values(öl.1654); manzum olarak, İlmî Dede insert ignore into journalissuearticles values(öl.1611);, Abdülmecid Sivasî insert ignore into journalissuearticles values(öl.1639); ve Şeyh Gâlib insert ignore into journalissuearticles values(öl.1799); de mensur olarak şerh etmiştir. Bosnevî’nin şerhi toplam 9097 beyit olup 1628’de tamamlanmıştır. Mevlânâ’nın Mesnevîsi “bişnev/dinle” hitabıyla başlamaktadır. Dolayısıyla hem Sîneçâk hem de Mesnevî şârihleri “dinleme” konusu üzerinde özellikle durmuşlardır. Abdullah Bosnevî, dinleyicilerin anlayış kıtlığı veya anlayışsız dinleyiciler diye Türkçeye tercüme edebileceğimiz “Der beyân-ı bî-derkî-i müstemi‘ân” başlıklı sekiz beyitlik bölümde kıt dinleyicilerin özellikleri ve dinleme adabı hakkında önemli dersler vermektedir. Şair, konuşmacı ve dinleyicide bulunması gereken özellikleri açıklamakta, söz ve sohbet adabını izah etmektedir. Bu çalışmada Abdullah Bosnevî’nin Şerh-i Cezîre-i Mesnevî adlı eserinin bazı bölümleri yeniden okunmuş ve incelenmiştir. Özellikle eserin dinleme ile ilgili önemli bilgiler ihtiva eden bölümü eserin yazma nüshalarına da müracaat edilerek yeniden okunmuştur. Şerh-i Cezîre-i Mesnevî’nin 119 beyitten oluşan konumuzla ilgili bölümünün dil içi çevirisi yapılıp beyitlerin karşısına yazılmıştır. Metinlerle ilgili değerlendirmeler yapıldıktan sonra sonuç ve kaynakça bölümü yazılarak çalışma tamamlanmıştır.
Keywords : Dinleme, Abdullah Bosnevî, Mevlânâ, Mesnevî Şerhi