Türkçe`de Usûl Kelimesinin Kullanımı Hakkında Bir Değerlendirme: Tefsir Usûlü Örneği

Authors : İbrahim GÖRENER

Pages : 179-199

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2003-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bugüne kadar usûl başlığı altında birtakım eserler yazılmıştır. Bu türden yazılmış Türkçe eserlerin birer metot kitabı olduğu fikri yaygın­dır. Oysa eserlerin içerikleri bu fikri desteklememektedir. Bir metotta aranan temel öğeler, kaynak ve yaklaşımdır. Başlığında usûl kelimesi ge­çen kitapların da birer kaynak olduğu doğrudur, ancak her zaman için bir yaklaşımı vermedikleri ve belki de veremedikleri görülmektedir. Konu­ya bir örnek olması yönüyle tefsir usûlünü ele alabiliriz. Tefsir usûlü ki­tapları, önce Kur`an tarihi, ardından Kur`an ilimleri ve Tefsir tarihi gibi konuları içermektedir. Bu içeriği algılama-anlama-anlatma şablonu al­tında tasnif edebiliriz. Adı geçen şablon, tefsirin oluşum sürecini anlata­bilmek amacıyla zikredilmiştir ve aslında şablondaki safhaların arası da kesin çizgilerle ayrılmamıştır. Ayrıca bu türden bir tasnif sayesinde tef­sir usûlü kitaplarının hangi yönden bir kaynak ve hangi açıdan da bir me­tot olabileceğini tespit edebiliriz. Kur`an tarihi bir bakıma alan belirleme ve tanımlama çalışmasıdır. Kur`an`in inceleme konusu olan metninin hangi özellikte olduğu ve bize kadar gelişinde ne gibi safhalardan geçti­ği önemlidir. Bütünsel olarak tefsir usûlünü kavrayabilmek için bu saf­haya algılama safhası denebilir, çünkü Kur`an`ı anlamak isteyen kişinin ilk olarak karşılaşacağı obje mushaftır. Ardından ikinci safha anlama ge­lecektir. Bu safhada anlama metodunun verilmesi beklenirdi, ancak tef­sir usûllerinde daha ziyade anlama kaynakları, yani Kur`an ilimleri ve­rilmiştir. Son olarak da anlatma safhası, yani tefsir gelir. Tefsir eylemi elbette içerisinde algılama ve anlama safhalarını da içerir, ancak Kur`an`ın gerçek tefsirini ancak Allah ve Resulünün yapabileceği dü­şüncesinin de arka planında yattığı gibi bu ifadede asıl vurgu, anlaşılan mananın başkalarına anlatılmasınadır. Tefsir usûlü kitaplarında bu ko­nuyla ilgili bilgi, tefsirlerin tarihî süreç içerisindeki tasnifiyle sınırlıdır. Tefsir usûlü içerisinde zikredilmemekle birlikte Kur`an`a yaklaşımları ele alan müstakil çalışmalar da mevcuttur. Bu türden çalışmalar ya tek bir müfessiri ve eserini ele almakta, ya da aynı gruptan sayılabilecek tef­sir yöntemlerini bir araya getirerek genellemeler yapmaktadır.
Keywords : Usûl, Yöntem, Metot, Tefsir usûlü, Hermenötik