Işın ve Işık Kelimeleri Nereden Geliyor?
Authors : Fatma ÖZKAN
Pages : 157-178
View : 25 | Download : 13
Publication Date : 2003-12-01
Article Type : Conference Paper
Abstract :Türkçede varlığı farz edilen ve yıldızla gösterilen ortak fiil köklerinden türetilmiş, köken ve anlam bakımından birbiriyle ilgili pek çok kelime bulunmaktadır. Bunlardan birisi olan yıldız sözü üzerinde Armin Vambery, Besim Atalay, Talat Tekin, V. G. Egorov, E. V. Sevortyan, A. T. Kaydarov ve T. Januzakov gibi araştırıcılar tespit ve değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Özellikle Şinasi Tekin yalına- fiili ile yıldırım sözleri arasında bir bağ olabileceğini belirtmiştir. Biz, adı geçen bilim adamlarının görüşlerine ilâve olarak bugünkü Türkiye Türkçesinde varlığını sürdüren yıldız, yıldırım, ışık, ışın, alev, yalım, yalın, alaz/yalaz kelimelerinin ortak *ya- fiil kökünden türediği fikrini ortaya koymaktayız. Bu fikrimizi Türkçenin tarihî lehçelerinde geçen yaruk, yaşuk, yalangu/yalagu, yaltrak/y aldır ak, yoktu, alaz/yalaz, yalım, yalman sözleri ile Çağdaş Türk lehçelerinde yaşayan yaşın/y eşin/caşın,cıltız/cıldız/yıltız/yıldız/ulduz/yultuz yahırım şeklindeki örneklerle ispat etmeye çalıştık. Birbirine akraba kelimelerden meydana gelen bu türevlerin tamamı kanaatimizce *ya- kökünden türemiş `ışık saçmak, parlamak, aydınlatmak`, temel anlamlarına gelen sözlerdir. Ayrıca `yıldırım` ve `yıldız` kelimelerindeki -dır/-diz unsurundan hareketle r/z ses denkliğine dikkati çekmeye ve Altay dillerinin akrabalığı konusuna da bir başka cepheden ışık tutmaya gayret ettik.Keywords : ya fiil kökü, yıldız, ışık, ışın, alev, alaz yalaz kelimelerinin etimolojisi, r z ses denkliği