Kur`an`ın Azerbaycan`da Yaygın Tefsir ve Tercümeleri

Authors : Erdoğan PAZARBAŞI

Pages : 73-97

View : 19 | Download : 4

Publication Date : 2003-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkler, Müslüman oluşlarını izleyen erken dönemlerde inan­dıkları dinin temel kaynağı olan Kur`an-ı Kerim`i kendi dillerine ter­cüme etmeye başlamışlar ve Azerbaycanlı âlimler de bu çalışmaların içinde yerlerini almışlardır. Azerbaycan, Sovyet Rusya çatısı altına girdirilmeden önce Kur`an`ın tercüme ve tefsir edilmesi konusunda Azerî din bilginleri, Osmanlı müfessirlerinin oluşturduğu tefsir gele­neğini izlemişlerdir. Bağımsızlıklarını yitirdikten sonra ise, bağımlı bulundukları devletin dinî ve kültürel baskılarının doruk noktasına çıktığı yıllarda çok kısıtlı ve zor koşullar altında kalmışlar ve gün yü­züne çıkabilecek bir çalışma ortaya koyamamışlardır. Bu süreler için­de dinî bilgilenmeler, islam hakkında objektifliğini yitirmiş olan ol­dukça zengin Rusça yazılmış tslamî literatür kanalıyla olmuştur. Bu dönemdeki Kur`an tercümelerinin çoğunluğu da, orijinal metne hiç bakılmadan Batı dillerindeki, özellikle de Fransızca çevirilerden Rus­ça`ya aktarılarak yapılan yanlışlarla dolu tercümelerdir. Rusça tercü­meler içinde Kur`an`ın Arapça metninin asıl olarak alındığı, önceki­lere göre daha başarılı sayabileceğimiz iki tercüme Azebaycan`da yaygındır. Bunlardan birisi tanınmış Rus oryantalist G. S. Sablukov`un, ikincisi de t. Y. Kraçkovski`nin Kur`an tercümeleridir. Rus istilası öncesinde Azerbaycanlı iki Kur`an müfessirinin kendi dilinde hazırladığı tefsirler dikkati çekmektedir. Bunlardan biri Mir Muhammed Kerim Ağa`nın Keşfu`1-Hakâyık an Nüketi`l-Ayâti ve`d-Dekâyık, diğeri ise Muhammed Hasan Mevlâzâde Şekevî`nin, Kitâbu`lBeyân fî Tefsiri`1-Kur`an adlı eserleridir. Bağımsızlık sonrasında Azerbaycan`da Kur`an`ı Azerbaycan Türkçesine tercüme girişimleri yoğunlaşmıştır. Bunlar arasında Ziya Bünyadov ve Vasim Memmedaliyev`in birlikte hazırladıkları, 1992 yılında Baku`de ve 1997`de Ankara`da yayımlanan Kur`an tercümesi, önemli bir boşluğu başarıy­la doldurmuştur. Bu konudaki çalışmalar artarak devam etmektedir
Keywords : Azerbaycan, Kur`an, Tefsir, Tercüme