FARS KLASİĞİ KABUS-NÂME’DE TÜRKLERE BAKIŞ VE “TÜRKELMİŞ” KELİMESİ ÜZERİNE

Authors : Enfel DOĞAN

Pages : 94-107

Doi:10.33692/avrasyad.732506

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2020-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kabus-nâme, Keykavus bin İskender’in M. 1082 yılında oğlu Gîlân Şah için kaleme aldığı nasihatname-siyasetname türünde Farsça bir kitaptır. Kırk dört bölümden oluşan bu eserde hayatın her alanında kullanılabilecek yararlı ve gerekli bilgiler verilmektedir. Bu bilgilerin bir kısmı şu alanlardadır: Satranç oynamak, latife yapmak, yıkanmak, av avlamak, top oynamak, cariye ve köle almak, at cinsleri, tıp, astroloji ve hendese gibi ilimlere vâkıf olmak, padişahlık ve vezirlik gibi idari makamlara hazır olmak vs. Fars edebiyatının temel eserlerinden biri olan Kabus-nâme Eski Anadolu Türkçesi döneminde (13-15. yüzyıl) farklı mütercimler tarafından altı kez Türkçeye tercüme edilmiştir: 1. Mütercimi bilinmeyen ilk çeviri, 2. Şeyhoğlu Sadrüddin çevirisi, 3. Akkadıoğlu çevirisi, 4. Bedr-i Dilşad’ın manzum çevirisi: Murad-nâme, 5. Mercümek Ahmed çevirisi, 6. Mütercimi bilinmeyen ikinci çeviri. Kabus-nâme’nin çeşitli bölümlerinde, olumsuz şekilde Türklerden bahsedilmektedir. Bu makalede Kabus-nâme ve Türkçe tercümeleri hakkında kısa bilgiler verildikten sonra bu eserin Şeyhoğlu Sadrüddin Mustafa tarafından yapılan tercümesi bağlamında Türklerden nasıl bahsettiği üzerinde durulacak; daha sonra -diğer tercümelerden de yararlanarak- metinde iki kez geçen ve Türkçe metinlerde daha önce tespit edilmemiş olan “Türkelmiş” kelimesinin yapısı ve anlamı hakkında durulacaktır.
Keywords : Kabus nâme, Türk, Eski Anadolu Türkçesi