MAUPASSANT’IN L’INUTILE BEAUTÉ BAŞLIKLI ÖYKÜSÜNÜN ÇEVİRİLERİNİN ANLAM EVRİLMESİ EĞİLİMLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Authors : Gülseren Şen Dağtekin

Pages : 575-598

Doi:10.33692/avrasyad.1574699

View : 35 | Download : 33

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Fransız ve dünya edebiyatının önde gelen isimlerinden öykü ve roman yazarı Guy de Maupassant’ın L’Inutile Beauté başlıklı öyküsü, yazarın eserleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada incelediğimiz çeviriler, eserin 1924 yılında yayınlanan İngilizce çevirisi ile Türkiye’de 2000 ve 2023 yıllarında yayınlanan Türkçe çevirileridir. Bu çalışmada hedeflenen, “Öykünün üzerine kurulu olduğu bir gizem söz konusu olduğu için özellikle bu gizeme ilişkin kısımlar ile ilgili çevirmenlerin tercihleri okurun okuma etkinliğini nasıl etkilemektedir?” sorusuna cevap aramaktır. Çevirilerin değerlendirmesine başlamadan önce yazar ve öykü tanıtılmış, öykü ayrıntılı bir şekilde özetlenmiştir. Daha sonra, metnin çeviri açısından en önemli unsurları göstergebilimsel çözümleme ile ele alınmıştır. Bu çözümleme, metnin kesitlenmesi, öykünün sorunsalı ve metnin başlığı, birincil söyleyen ve tasarlanmış sözceleyenler, bakış açıları ve öyküdeki bilmece, öykü zamanı ve söylem zamanı, anlatı izlenceleri, eyleyenlerin donanımları, söyleyenlerin öznelik dönüşümleri, hakikate uygunluk ve metinde oluşan yerdeşlikler ile ilgili incelemeler aracılığıyla yapılmıştır. Çevirileri incelemek için Sündüz Öztürk Kasar’ın geliştirdiği “Anlam Evrilmesi Dizgeselliği”nden yararlanılmıştır. Çevirilerin değerlendirilmesi, çeviri metinlerde tespit edilen anlam evrilmesi eğilimleri (otuz örnek) hakkında yorumlardan ve gözlemlerden oluşmaktadır. En çok anlam evrilmesi eğilimi gösteren metin, on sekiz örnek ile “Sorun Yaratan Güzellik” başlıklı çeviridir. “Beyhude Güzellik” başlıklı çeviride ise on örnek bulunurken, Useless Beauty başlıklı çeviride yalnızca iki örnek tespit edilmiştir. Bu alanda yapılan birçok çalışmanın da gösterdiği gibi, göstergebilim ve çeviri göstergebilimi, yazınsal çeviri yapanların, edebi eserlerin bir dilden başka bir dile anlam yolculuğunu gerçekleştirmesinde başvurabileceği bir kılavuz niteliğindedir. Bu çalışma, çevirilerdeki anlam evrilmelerinden kaynaklanan müdahalelerin, Maupassant’ın öykülerinin çevirileri aracılığıyla okuyanların anlamlandırma sürecini de etkileyebileceğini göstermektedir.
Keywords : Fransız Edebiyatı, Çeviribilim, Göstergebilim, Anlam Evrilmesi Eğilimleri, Maupassant, Yazınsal Çeviri, Gerçekçilik