Kazak Türkçesi Ağızlarında Bulunan Köktürk Harfli Yazıtlara Ait Kelimeler

Authors : Janarbyek Asimkhan

Pages : 161-172

View : 27 | Download : 32

Publication Date : 2021-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde yaşayan Türk lehçelerinin yazılı ilk kaynağı Köktürk harfli yazıtlardır. Bundan dolayı bu yazıtların dil özelliklerin izleri bütün Türk lehçelerinde bulunabilmektedir. Köktürk harfli yazıtlarda kullanılmış olan bazı kelimeler, Kazak Türkçesi ağızlarında da yaşamaktadır. Adı geçen yazıtlarda bulunan bu kelimelerin bazıları Kazak Türkçesinin edebî dilinde değişikliğe uğramışken, ağızlarında korunmuştur. Çünkü bilindiği gibi ağızlar arkaik unsurları koruma özelliğine sahiptir. Örneğin, Yenisey ve Suci yazıtlarında agıl şeklinde olup "ağıl” anlamına gelen kelime, edebî dilde awıl şeklinde olup "köy” anlamını almışken, Kazak Türkçesinin Türkmenistan’daki Krasnovodsk, Nebidag, Taşawız, Aşhabad ağızlarında Eski Türkçede olduğu gibi agıl şeklinde, "ağıl” anlamını korumuştur. Söz konusu agıl kelimesi Türkiye Türkçesi edebî dilinde ve Kırgız Türkçesinin ağızlarında da hiç değişikliğe uğramadan aynı "ağıl” anlamında kullanılmaktadır. Bu çalışmada Kazak Türkçesinin ağızlarında bulunan ve Orhun, Yenisey yazıtlarında ve Irk Bitig’te rastlanan (adaş Y 26, 10; agıl Y 47, 54; bulna- KÇ 22; bulun KÇ 5; könek IB 57 gibi) kelimeler üzerinde durulacaktır. Çalışmamızın amacı, bugün canlılığını koruyan Kazak Türkçesi ağızları ile Köktürk harfli yazıtlardaki sözvarlığının ortak unsurlarını ortaya koymaktır. Böylece Türk dilinin ilk yazılı kaynaklarındaki kelimelerle Kazak Türkçesi ağızlarının yaşayan sözcükleri karşılaştırılacaktır.
Keywords : Kazak Türkçesi Ağızları, Köktürk Harfli Yazıtlar, Eski Türkçe