Azerbaycan Türkçesinde Hayvan Adları (zoonim) Sözlerinin Vokatif Özellikleri

Authors : Turanə Zeynalova

Pages : 243-258

Doi:10.54316/dilarastirmalari.1427618

View : 52 | Download : 39

Publication Date : 2024-11-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Dilin sözlük sisteminde farklılığı ile bilinen söz gruplarından biri de hayvan adları birleşimlerdir. Hayvan adları sözlerinin bir kısmının mecazi anlamı yalın haline nazaran kısmen daha baskındır ve bu anlamsal alana ait sözler bir dil olayı olarak üslup yönünden belirli yerlerde çeşitli ifadelerin biçimlenmesine hizmet eder. Azerbaycan Türkçesi’nde hayvan adlarının metafor anlam kazanarak vokatif (Vokatif durum ismin hallerinden biri olup Türkçede yoktur. İnsan, hayvan veya herhangi bir eşyaya hitap ederken kullanılır ve bir noktada ünlem karakterlidir. Örnek: Gelme Hüseyin! Hüseyin burada vokatif durumdadır.) fonksiyonu icra etmesi ve konunun araştırılması makalenin bilimsel yeniliği olarak kabul edilmelidir. Makalede hem de vokatifler konusunda dile getirilen teorik düşünceler de yer almıştır. Hayvan adlarının olumsuz ve olumlu anlamda çağırışımı onların üslup yönünden dilde çeşitli gayelerle kullanılmasına yardım eder. Bazı hayvan adları vokatiflerin durumlarını belirler. Konuşan şahsın karşı tarafa olan tavrından, hitabın gayesine uygun olarak vokatifler renkli sözlüksel anlam taşır ve çeşitli sözler, bileşik ifadelerle dile getirilir. Durum bildiren vokatifler kendiliğinden yalın (nominatif) anlam içeren söz öbeklerdir, ancak bu sözler ekler ve ifade yardımı ile metinde durumsal olarak vokatif özelliği kazanır. Makalede Azerbaycan Türkçesi’ndeki hayvan ve kuş adlarının duygusal belirleyici söz öbekleri olarak seslenme biçimlerinin vokatiflerin oluşmasında oynadığı rol, diğer taraftan hitap ve estetik görev yüklenmesi üzerinde durulmuştur.
Keywords : Azerbaycan Türkçesi, hayvan adları, vokatif, metafor