Macaristan Kuman-Kıpçaklarından Kalan Bir Sayışmaca Üzerine Dilbilimsel Açıklamalar

Authors : Hakan AYDEMİR

Pages : 13-30

Doi:10.30767/diledeara.472531

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2018-10-19

Article Type : Other Papers

Abstract :Bu çalışmada Macaristan’ın Büyük Kumanistan insert ignore into journalissuearticles values(Nagykunság); bölgesinden derlenmiş, eskicil özellikler gösteren ve kimi noktaları şimdiye kadar tam olarak anlaşılamamış Kuman-Kıpçakça bir sayışmaca ve değişkeleri üzerinde durulmaktadır. Çalışmada, Türkiye’deki sayışmacalardan da iyi bilinen “alçık, balçık sen çık!” kalıbıyla biten bu sayışmacanın ilk kısmındaki bírem, íkem, öcsém, vb. biçimlerin şimdiye kadar sanıldığı gibi birinci tekil kişi +insert ignore into journalissuearticles values(X);m iyelik ekli biçimler olarak değil insert ignore into journalissuearticles values(*bir+im, *iki+im, *üç+üm, vb.);, Onogur-Bulgar Türkçesine özgü olan eskicil +insert ignore into journalissuearticles values(I);m sıra sayı ekli biçimler olarak anlaşılması gerektiği ileri sürülmektedir insert ignore into journalissuearticles values(bírem < *bir+im ‘birinci’, íkem < *ikim < *ėki+m / *ėkki+m ‘ikinci’, öcsém < *üç+im ‘üçüncü’ vb.);. Bu +insert ignore into journalissuearticles values(I);m sıra sayı ekinin kullanıldığı sayışmacaların “alçık, balçık sen çık” kalıbıyla kombinasyonu sonucunda ortaya çıkan farklı biçimlerin kronolojik tabakaları da çalışmanın sonunda bir şema halinde gösteriliyor. Kuman-Kıpçakçası yanında, Kazakça, Tatarca, Başkurtça ve hatta Türkçe Türkçesindeki kimi tekerleme ve sayışmacalarda da görülen ve aslında Bulgar Türkçesi kökenli olan birim, ikim gibi sıra sayılarının bu dillere nasıl geçtiğini anlamak için çalışmanın sonunda Kuman-Kıpçakların tarihine ve göçlerine de kısaca değinilmektedir. 
Keywords : Kuman Kıpçaklar, sayışmaca, sıra sayı eki