Çeviri Sürecinde Kültürel Manipülasyon: Sinekli Bakkal Eseri Üzerine Bir Analiz

Authors : Gülfidan Aytaş

Pages : 153-176

Doi:10.30767/diledeara.1593666

View : 34 | Download : 32

Publication Date : 2025-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Halide Edib Adıvar’ın Sinekli Bakkal adlı romanının İngilizce çevirisi (The Clown and His Daughter) üzerinden edebi çeviride kültürel manipülasyonun rolünü ve etkilerini incelemektedir. Çalışma, çeviri süreçlerinde manipülasyonun hem bir gereklilik hem de bir araç olduğunu savunan Bassnett ve Lefevere’nin teorik çerçevesinden hareketle, çevirmenin ideolojik, kültürel ve etik tercihlerinin çeviri sürecine olan etkilerini değerlendirmektedir. Sinekli Bakkal, Osmanlı toplumunun modernleşme sürecinde yaşanan toplumsal ve kültürel dönüşümleri ele alan bir eserdir. Ancak eserin İngilizceye çevirisinde, Batılı okuyucuların beklentileri doğrultusunda kaynak metindeki kültürel ve toplumsal unsurların manipüle edildiği tespit edilmiştir. Çalışma, Venuti’nin çevirmen “görünmezliği” kavramına atıfta bulunarak, Batı merkezli çeviri pratiklerinde sıklıkla yapılan kültürel düzleştirmelerin, çevirmenin sorumluluğu ile ticari ve ideolojik kaygılar arasındaki gerilimde nasıl bir rol oynadığını sorgulamaktadır. Ayrıca, Adıvar’ın çeviri sürecine aktif katılımının, manipülasyon sürecini nasıl şekillendirdiği ele alınmıştır. Bu bağlamda, çalışmada edebi çeviride kültürel manipülasyonun teorik temelleri ele alınmış, Sinekli Bakkal örneği üzerinden kullanılan stratejiler detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Çalışma, çeviri etiği bağlamında, kaynak metin ve hedef metin arasındaki dengenin nasıl ve neden şekillendiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords : Çeviri etiği, kültürel manipülasyon, çeviri eleştirisi, “Sinekli Bakkal”, “The Clown and His Daughter”.