Müberrid’in Sibeveyhi’nin “el-Kitab” Adlı Eserinde Hatalı Bulduğu Meselelere Genel Bir Bakış

Authors : Zeki Turgut, Halis Dede

Pages : 193-214

Doi:10.30767/diledeara.1594663

View : 114 | Download : 54

Publication Date : 2025-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet Arap dilinde yazılan ve günümüze ulaşan ilk hacimli kitap Sibeveyhi’nin el-Kitâb adlı eseridir. Bu eser, sarf, nahiv ve kıraat/fonetik ilimlerini kapsamaktadır. Bunun telifinden sonra uzun zamanlar alanda yeni kitaplar kaleme alınmamış, daha çok bu eser üzerine şerh, haşiye, talik, galat ve reddiye türü çalışmalar yapılmıştır. Eserde ele alınan bazı meseleler üzerine Müberrid de bir kitap yazmıştır. Müberrid, “Reddü’l-Müberrid ʻalâ Sibeveyhi veya Mesâilü’l-ġalat ismini verdiği söz konusu eserinde 133 meselede Sibeveyhi’yi hatalı bulmuş ve bu meselelerde ona itiraz ederek farklı görüş belirtmiştir. Ancak şu var ki Müberrid’in söz konusu eseri günümüze kadar ulaşmamıştır. Onun mezkûr ihtilaf ve itirazlarını ele alan eseri, İbnü’l-Vellâd’ın kaleme aldığı el-İntisâr li-Sibeveyhi adlı çalışması vasıtasıyla bilinmiştir. İbnü’l-Vellâd bu çalışmasını, Müberrd’in itirazlarına cevap vermek ve Sibeveyhi’yi müdafaa edip haklı olduğunu ortaya koymak için telif etmiştir. Bu çalışmada öncelikle konunun daha iyi anlaşılması ve kavranması için nahiv ilminin ortaya çıkışı, oluşumu, tarihi süreci ve ekolleri hakkında özet bilgi verilmiştir. Sonrasında Müberrid’in kısa biyografisine ve onun, Sibeveyhi’nin mezkûr eserinde onu hatalı bulduğu meselelere yer verilmiştir. Gereksiz uzatmalara düşülmemesi için söz konusu meseleler özetlenerek okurun istifadesine ve bilgisine sunulmaya çalışılmıştır. Bununla kadim ulemanın alandaki çaba ve yöntemleri üzerinden derin analizlerinin takdim edilmesi ve günümüze bir örneklik teşkil etmesi hedeflenmektedir.
Keywords : Arap Dili ve Belagatı, Müberrid, Sibeveyhi, Mesâilü’l-ġalat, İbnü’l-Vellâd