Ermenistan’ın Anayasa Değişikliği İhtiyacı ve Bölge Dinamikleri

Authors : Gözde Kılıç Yaşın

Pages : 155-188

Doi:10.36542/erma.1444656

View : 24 | Download : 19

Publication Date : 2024-05-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Ermenistan, Sovyetler Birliği’nin dağılması üzerine 1991’de bağımsızlığını kazanmış, 1995, 2005 ve 2015 yıllarında üç defa Anayasa hazırlamıştır. Anayasa değişiklikleriyle parlamenter sistemden yarı başkanlık sistemine geçilmiş, 2015 değişikliği ile de yeniden parlamenter cumhuriyete dönülmüştür. Üç değişiklikte de Ermeni devletinin ilke ve hedeflerinin yer aldığı Giriş bölümünde Ermenistan’ın 1990 tarihli Bağımsızlık Bildirgesi’ne atıfta bulunulmuştur. Yapılan atıf, Bağımsızlık Bildirgesi’nde yer alan Karabağ’ın Ermenistan’la birleştirilmesine dair hükme ve Ağrı Dağının yer aldığı Devlet Armasına Anayasal kural niteliği kazandırmaktadır. Ermenistan’ın Azerbaycan’la yapacağı barış anlaşması Ermenistan Anayasa Mahkemesinin önüne geldiğinde, Mahkeme’nin Anayasaya aykırılık hükmü vermesi muhtemeldir. Bugün Kafkasya’da normalleşme ve kalıcı barışın sağlanması, Ermenistan’ın Anayasa değişikliğine gitmesi ve Bağımsızlık Bildirgesi’ne olan atfa yeni Anayasa değişikliğinde yer verilmemesi ile ilişkili hale gelmiş durumdadır. Ermenistan’ın yeni bir Anayasa hazırlığına girişmesinin beklendiği bu dönemde, irredentist bir ideoloji barındıran Bağımsızlık Bildirgesi’nin Anayasa üzerindeki etkilerinin günün koşullarına uygun bir şekilde giderilmesi ve Ermenistan’ın temel yasalarının normalleştirilmesi gerekecektir. Bu makalede Ermenistan’ın Anayasal dönüşüm süreci incelenerek yeni Anayasa’ya etkileri değerlendirilmiştir. Ermenistan Anayasa Mahkemesi’nin Bağımsızlık Bildirgesine dayandırdığı kararlar araştırılarak Bildirge’nin Ermenistan’ın gelişimine ve komşularıyla iyi ilişkiler geliştirme niyetine etkisi analiz edilmiştir.
Keywords : anayasa mahkemesi kararları, Paşinyan dönemi, bölgesel normalleşme, bağımsızlık bildirgesi, irredantizm