KLASİK SONRASI DEVİR ÇAĞATAY TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ TÂRÎH-İ REŞÎDÎ TERCÜMESİ - DEFTER-İ EVVEL’DEKİ İSİM+YARDIMCI FİİL KURULUŞUNDAKİ BİRLEŞİK FİİLLER

Authors : Nuray TAMİR

Pages : 137-154

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çağatay Türkçesinin 17. yüzyıl başından 20. yüzyıl başlarına kadar devam eden ve Eckmann’ın tasnifinde “Klasik Sonrası Devir insert ignore into journalissuearticles values(1600-1921);” olarak yer alan son dönemi, aynı zamanda Türkistan ve İdil-Ural bölgelerindeki modern Türk lehçelerinden önceki son devirdir. Bu dönemde meydana getirilen eserlerde isim+yardımcı fiil kuruluşundaki birleşik fiillerde çeşitlilik söz konusudur. Dönem eserleri incelendiğinde; Türkçede tarihî dönemlerden beri görülen et-, eyle-, kıl-, bol-/ol- yardımcı fiillerinin dışında, bu fiillerin fonksiyonlarına sahip ve kendi anlamlarından farklı kullanılan körset-, tap- gibi yardımcı fiillerin mevcut olduğu görülmüştür. Bu fiillere eklenen isim unsurları ise daha çok Arapça ve Farsça kökenli kelimeler hatta tamlamalardır. Bahsi geçen kullanımlar, döneme ait eserlerden Târîh-i Reşîdî Tercümesi - Defter-i Evvel’deki örnekler arasından seçilmiştir. Çalışmada adı geçen eserdeki örnekler aynı yüzyıllardaki diğer eserlerle karşılaştırılarak Klasik Sonrası Devir Çağatay Türkçesindeki birleşik fiillerin çeşitliliği gösterilmeye çalışılmıştır. Tespit edilen örnekler ve kullanımlar, Çağatay Türkçesi dönemindeki birleşik fiillerin zenginliğini ortaya koymaktadır ve bu örneklerin madde başı olarak gösterilmesi tavsiye edilebilir.
Keywords : Çağatay Türkçesi, Klasik Sonrası Devir Çağatay Türkçesi, birleşik fiiller, Târîh i Reşîdî Tercümesi, yardımcı fiil