İstiklâl Marşı Tartışmalarının Yüz Yılı: Sahiplenilmeyen Milli Ethos ve Ulus İnşası Problemi

Authors : Vefa Can KAYA

Pages : 419-431

Doi:10.33709/ictimaiyat.1103809

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2022-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Milli marşlar milletlerin kimliğini ve karakterini, hedeflerini ve arzularını ortaya koyan ulusal sembollerdir. Sosyolojik açıdan inşa edilmiş nesneler olarak ulusal sembolleri imal eden ve dağıtımını sağlayarak meşruiyet kazanmasını sağlayan toplumsal aktörler ise siyasal seçkinlerdir. Bu çerçevede siyasal seçkinlerin milli marşların inşa edilmesi ve benimsetilmesi sürecinde marşların toplumu bağlayıcı ve birleştirici işlevinden faydalanma istekleri bütün marşlarda ortak özellik olarak karşımıza çıkar. Bir şiirin milli marş olarak kabul edilmesi, benimsenmesi ve tartışılması süreci, inşa edilen ulusal kimliğe ilişkin önemli ipuçları sunar. Bu makalede, İstiklâl Marşı’na ilişkin tartışmaların yüz yıllık seyri Türk siyasi tarihi bağlamında ve ulus inşası problemi çerçevesinde ele alınacaktır. Bu çerçevede tartışmaların seyri takip edildiğinde, resmi ideoloji ile milli marş arasında açılan makasın giderek derinleştiği ve oluşan boşluğun 1970’li yılların politik ortamında genç kuşaklar arasında yayılan radikal ideolojilere eşlik eden alternatif ideolojik marşlar tarafından doldurulduğu görülmektedir. 12 Eylül darbesi ile toplumsal ve siyasal alanda yeni bir ulusal birlik ideolojisi kurmak isteyen siyasal seçkinlerin milli marşı siyasal şiddet aracı olarak kullandıkları ve buna tepki olarak İstiklâl Marşı’nın baskıcı ve otoriter devlet anlayışıyla özdeşleştirildiği bir ortamın oluştuğu ifade edilebilir. Sonuç olarak İstiklâl Marşı tartışmalarının yüz yıllık seyri üzerinden Türkiye’de ulusal kimlik sorununun derinleştiği ortaya konmaktadır.
Keywords : Milli Marşlar, İstiklal Marşı, Ulusal Kimlik, Kemalizm, Milliyetçilik