KAZAK TÜRKÇESİNDEKİ `JÜREK` İLE KURULAN DEYİMLERİN TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ KARŞILIKLARI

Authors : Döne ARSLAN, Mustafa Said ARSLAN

Pages : 67-77

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2019-09-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Az sözle çok şey ifade etmenin en güzel yollarından biri olan deyimler ifadeye canlılık ve ahenk katar. En az iki kelimeden oluşan bu dil birliklerinin büyük bir kısmı cümle hâlindedir ve sonu mastarla söylenir. Deyimi oluşturan kelimeler birbirinden ayrılmazlar ve genellikle sözlüksel anlamlarından uzaklaşarak mecaz anlam taşırlar. Türk dili deyim bakımından çok zengin bir dildir. Bu bakımdan deyimbilim çalışmalarının önemi büyüktür. Türk lehçelerinde son yıllarda aktarma problemlerinin en aza indirilmesi için deyim çalışmaları büyük önem kazanmıştır. Türk lehçeleri arasında organ adlarıyla kurulan deyimler üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda temel olarak baş, göz, kulak, burun gibi organ adları alınmıştır. Ancak bu organların dışında `yürek` de insanın iç dünyasını ifade etmede önemli ve özel bir yere sahiptir. Bu makalede Kuzeybatı-Kıpçak lehçesi olan Kazak Türkçesi ile Güneybatı-Oğuz lehçesi olan Türkiye Türkçesindeki `yürek` ile kurulan deyimler anlam bakımından ele alınarak bünyesinde `yürek` kelimesi bulunan deyimlerin ortak, benzer ya da birbirinden farklı olan yönleri gösterilmeye çalışılmıştır. Türkiye Türkçesinde `yürek` olarak kullanılan kelime Kazak Türkçesinde `jürek` ile karşılanmaktadır. Çalışmanın inceleme kısmında Kazak Türkçesinde `jürek` kelimesi ile kurulmuş deyimler madde başı olarak ele alınmıştır. Kazak Türkçesindeki deyimin anlamı ve Türkiye Türkçesinde bu deyime karşılık gelen deyim ve anlamı verilerek deyimlerin bu iki lehçede birbiriyle örtüşüp örtüşmedikleri belirlenmiştir.
Keywords : Kazak Türkçesi, Türkiye Türkçesi, deyimler, eşdeğerlik