Petrol Fiyatlarının ve Reel Efektif Döviz Kurunun Türkiye’nin Dış Ticaret Dengesine Etkileri: Sınır Testi Yaklaşımı

Authors : Mehmet Ali POLAT

Pages : 149-174

Doi:10.33203/mfy.602961

View : 9 | Download : 5

Publication Date : 2019-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada petrol fiyatlarının dış ticaret dengesine olan etkileri, 1989:M01-2018:M11 dönemi için yapısal kırılmalı zaman serisi analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Serilerin durağanlığı; Vogelsang ve Perron insert ignore into journalissuearticles values(1998); yapısal kırılmalı ADF Birim Kök Testiyle araştırılmış ve reel efektif döviz kuru serisinin düzeyde, diğer serilerin birinci farkta durağan oldukları tespit edilmiştir. Seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığı; Pesaran, Shin ve Smith insert ignore into journalissuearticles values(2001); Sınır Testi yardımıyla test edilmiş ve serilerin eşbütünleşik oldukları belirlenmiştir. Eşbütünleşme denklemindeki yapısal kırılma tarihleri; Bai ve Perron insert ignore into journalissuearticles values(2003); yöntemiyle tespit edilmiş ve kukla değişkenlerle uzun dönem analizine dâhil edilmiştir. Uzun ve kısa dönem analizleri ARDL yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Uzun dönem analizinde; Türkiye’nin dış ticaret dengesini, dünya ham petrol fiyatlarındaki %1’lik artışın %0.10, reel efektif döviz kurundaki %1’lik artışın %0.73, ekonomik konjonktürdeki %1’lik iyileşmenin %1.21 bozmuş olduğu tespit edilmiştir. Kısa dönem analizinde; petrol fiyatlarındaki artışların dış ticaret dengesi üzerindeki etkilerinin negatif ancak istatistiksel olarak anlamsız olduğu, reel efektif döviz kurundaki artışların ve ekonomik konjonktürdeki iyileşmelerin dış ticaret dengesini olumsuz etkilediği belirlenmiştir. Modelin hata düzeltme mekanizması çalışmaktadır. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri Toda-Yamamoto insert ignore into journalissuearticles values(1995); Testiyle analiz edilmiştir; bu bağlamda, reel efektif döviz kuru ve ekonomik konjonktürden dış ticaret dengesine doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmişken, petrol fiyatlarından dış ticaret dengesine doğru herhangi bir nedensellik ilişkisinin söz konusu olmadığı saptanmıştır.
Keywords : Petrol Fiyatları, Dış Ticaret Dengesi, Reel Efektif Döviz Kuru, Ekonomik Konjonktür, Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi