Somut Olmayan Kültürel Mirasın Aktarımında Kentsel Tarım Uygulamaları

Authors : Gözde Tekin

Pages : 48-60

Doi:10.58242/millifolklor.1477940

View : 261 | Download : 193

Publication Date : 2025-03-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Sanayileşme ile üretim ve tüketim faaliyetleri önemli değişikliklere uğrayan kentlerin, kır ve köyden ayrılan yönleri tarım ve tarım dışı faaliyetlerle şekillenmiştir. Kentler; fabrikalaşmanın, seri üretimin ve tarım dışı faaliyetlerin mekânı iken kır ise tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin mekânı olarak kalmıştır. Ancak bu ayrışmaya rağmen Türkiye gibi köylü nüfusun hızla kentlileştiği ülkelerde tarımsal faaliyetlerin köy ya da kente ait bir faaliyet olarak sınırlarının çizilmesi oldukça zor olmuştur. Türkiye’de kent ve tarım ilişkisinin tam olarak kopmadığı, büyük kentlerde gecekondu mahallelerinde ve kent çeperlerinde, küçük kentlerde ise konutların bahçelerinde devam ettiği söylenebilir. Ancak bu faaliyetler, bireysel çabalarla yapılan, ailenin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için gerçekleştirdiği üretim faaliyetleridir. Oysaki makalenin konusunu oluşturan kentsel tarım; tarımsal üretim faaliyetinin konut bahçelerinden kentsel mekânlara doğru genişledi-ği, bir topluluğun kendi gıdasını üretmesinin yanında öğrenme, sosyalleşme ve paylaşma gibi çeşitli ihtiyaç-larını karşılamak için yine büyük oranda topluluk üyeleri tarafından hayata geçirilen oluşumlardır. Genellik-le kent bahçesi, kent bostanı, mahalle bostanı, topluluk bahçesi gibi isimlerle anılan bu alanlar; tarımsal, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan pek çok fayda barındırır. Bu katkıları dolayısıyla kentte geleneksel bilgi ve bu bilginin aktarım biçimlerinin mekânı olarak ele alınmayı gerektirmektedir. Bu makale de kentsel tarım uygulamalarının somut olmayan kültürel mirasın korunmasına katkı sağlayabilecek yönlerini ele almaktadır. Diğer taraftan kentsel nüfus artışına bağlı olarak artan ihtiyaçların karşılanması noktasında özellikle iklim ve gıda krizine karşın alınacak önemlerin kentler için öncelikli olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla kentler, bu krizden en çok etkilenen ve etkilerin azaltılmasında öncelikli mekânlar olarak kabul görmüştür. Bu bakım-dan da kent bahçeleri, sorumlu üretim ve tüketim, sürdürülebilir şehirler ve topluluklar, sağlıklı ve kaliteli yaşam başta olmak üzere pek çok sürdürülebilir kalkınma hedefi ile ilişkilendirilebilecek alanlardır. Diğer taraftan geleneksel bilginin kullanımı, aktarımı, yaşatılması ve topluluk katılımıyla ilişkisi dolasıyla Somut Olmayan Kültürel Mirasın (SOKÜM) Korunması Sözleşmesi çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu doğrul-tuda, çalışmada dünyadan ve Türkiye’den örnekler üzerinden kentsel tarımın geleneksel bilgiyi ve üretim biçimlerini öğretme ve kuşaktan kuşağa aktarma, topluluk aidiyeti ve dayanışma bilincini geliştirme, çevre bilinci ve doğanın korunması konusunda farkındalık yaratma, kentlilerin temiz ve sağlıklı gıdaya erişimini sağlama, kentlerde paylaşım ortamı yaratarak kültürel mekânların gelişimine katkı sunma gibi pek çok olumlu işlevine değinilmiş ve kültürel mirasın korunmasıyla ilişkili önerilerde bulunulmuştur.
Keywords : Kentsel tarım, somut olmayan kültürel miras, sürdürülebilir kentler, geleneksel bilgi, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri