NEVÂÎ’NİN FARSÇA ŞİİRLERİNDE HÂFIZ ETKİSİ

Authors : Ayşe Hilal Kalkandelen

Pages : 50-75

Doi:10.32330/nusha.1345085

View : 86 | Download : 83

Publication Date : 2023-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Hâfız-ı Şîrâzî, sözünün açık, fasih ve ahenkli olması, mazmunlarının inceliği ve sanatının gücü ile ün salmış, lisânü’l-gayb olarak bilinen usta bir şair, edebî ve şer‘î ilimlere vakıf bir âlimdir. Bu özellikleriyle onun edebiyattaki tesiri çok kapsamlıdır. Bu tesir sadece İran edebiyatına has olmayıp, özellikle Divan edebiyatında köklü bir şekilde kendini göstermektedir. XIV ve XV. yüzyıllarda Hâfız-ı Şîrâzî tesiri sadece tercüme mahiyetindedir. Türk Divan şairleri Şeyhî, Ahmet Paşa, Fuzûlî, Bâkî, Nefî gibi şairler Hâfız-ı Şîrâzî’den istifade etmişler, ona olan hayranlıklarını gazellerini tahmis ederek, nazireler yazarak, onun gazelinin tavrını, edasını, veznini ve kafiyesini kullanarak göstermişlerdir. İzzet Ali Paşa da Hâfız-ı Şîrâzî’nin gazeline Farsça nazîre söylemiş şairlerdendir. Hâfız-ı Şîrâzî’nin diğer şairlere tesiri Türk edebiyatında Tanzimat devri ve sonrasında da devam etmiştir. XV. yüzyıl Çağatay edebiyatı şairi Ali Şîr Nevâî de bir Hâfız-ı Şîrâzî meftûnudur ve Farsça Divanı’ndaki gazellerinden bir kısmını Hâfız-ı Şîrâzî’nin etkisinde kalıp yazdığı şiirler oluşturmaktadır. Ali Şîr Nevâî de ünü bütün Türk dünyasına, İran ve Hindistan’a, Orta Asya’ya yayılmış olan Türk edebiyatında etkisi büyük bir şairdir. Pek çok şair onun şiirlerine de nazire söylemiştir. Bu çalışmada Hâfız-ı Şîrâzî’nin Ali Şîr Nevâî şiirlerine etkisini göstermek amacıyla; gazeller üzerinde bir karşılaştırma yapılmıştır. Karşılaştırma yapılırken, sistematik işlenen konulara göredir. Konular, dokuz başlık altında Farsça beyitlerin anlamları ve beyitler arası benzerlik ve farklılıklar belirtilerek ifade edilmiştir.
Keywords : Nevai, Hafız, Farsça, Şiir, Etki