GİDEON TOURY’NİN EREK ODAKLI KURAMI DOĞRULTUSUNDA SEYYİD YAHYÂ-Yİ ŞİRVȂNÎ’NİN HZ. ALİ’YLE İLGİLİ OLARAK KALEME ALDIĞI İKİ MANZUMESİNİN, TÜRKÇEYE YAPILMIŞ İKİ ÇEVİRİSİNİN İNCELENMESİ

Authors : Güngör Levent Menteşe

Pages : 120-157

Doi:10.32330/nusha.1543051

View : 57 | Download : 83

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviri, insanoğlunun varoluşu ve karşılıklı iletişimi-etkileşimi sonucu ortaya çıkmış olan bir süreçtir. Çeviri, farklı toplumlarda yaşayan insanların birbirlerini anlamalarına ve birbirleriyle rahatlıkla anlaşabilmelerine kolaylık sağlayan vazgeçilmez bir etkinliktir. Edebî ya da maddi amaçlarla oluşturulmuş olan kaynak metinler hangi dilde yazılmış olursa olsun, çeviri sayesinde insanlığa kazandırılmış ve erek metinler ile toplumun hizmetine sunulmuştur. Bu çalışmada Halvetî tarikatını sistemleştirerek birçok halife yetiştiren ve bu tarikatın yayılmasında oldukça etkisi olan mutasavvıf, yazar ve şair Seyyid Yahyâ Şirvânî’nin “Menâkıb-ı Emîrü\\\'l-mü\\\'minîn Alî Kerema’llâhu vechehû” ve “lehu eyzan” başlıklı edebî iki manzumesinin incelenmesi ve bu manzumeleri çeviribilimci Gideon Toury’nin erek odaklı çeviribilim kuramının öngördüğü normlar ışığında kaynak dil ve kaynak kültürün erek kitleye nasıl aktarıldığının irdelenmesi amaç edilmiştir. Bu amaçla Şirvânî’nin ilki otuz, ikincisi yirmi altı beyitten oluşan bu iki kasidesi, Gideon Toury’in Betimleyici Çeviri Araştırmaları çeviri normları doğrultusunda ele alınmış olup çevirilerde uygulanan stratejiler hakkında bilgi verilmiştir. Erek odaklı çeviribilim kuramının öne sürdüğü “öncül normlar”, “süreç öncesi normlar” ve “çeviri süreci normları” bağlamında erek metinlerden somut örnekler verilerek çevirinin “yeterlilik” kutbuna mı yoksa “kabul edilebilirlik” kutbuna mı daha yakın olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, yazar, kaynak metin ve çevirmenler hakkında veri toplamak amacıyla kütüphanelerden, internet veri tabanları, bu sahada kaleme alınmış eserlerden faydalanılmıştır. Çalışmanın neticesinde çevirmenlerin eserlerinde, erek odaklı bir çeviri yöntemini kullandıkları tespit edilmiştir.
Keywords : Çeviri, çeviri normları, yeterlilik, kabul edilebilirlik, Toury, Menâkib-i Emîrü’l-mü’minîn Alî ‎Kerema’llâhu vechehû, Yahyâ-yi Şirvânî.‎