Siyasi Söylemde Güç ve Edimsel Kullanım Biçimleri

Authors : Nuray ALAGÖZLÜ, Sevgi ŞAHİN

Pages : 12-36

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2010-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğal dil kullanımında kimi sözeylemler konuşan kişinin toplumsal imgesini veya “yüz”ünü zedeleyecek türdendir. İlk olarak Goffman 1956 tarafından ortaya atılan “yüz” kavramı olumsuz ve olumlu yüz olarak tanımlanabilir. Edimbilimde “olumlu yüz”, kişinin onaylanma ve kabul edilme isteğidir. “Olumsuz yüz” ise bir yükümlülük altına girmeme veya rahatsız edilmeme ihtiyacı olarak tanımlanır. Bu çalışmada öncelikle Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanaklarının kayıtları veri tabanı olarak kullanılarak, Türk parlamento söyleminde en çok kullanılan kişisel yüzü zedeleyen sözeylemlerin araştırılması hedeflenmiştir. Daha sonra bu sözeylemlerin hangi İncelik stratejileri kullanılarak gerçekleştirildiği Brown ve Levinson’un 1987 ortaya koyduğu İncelik Kuramı çerçevesinde önerilen dört strateji ışığında değerlendirilmiştir. Bunlar Yalın/Sade İncelik Stratejisi Bald-on record strategy , Olumlu İncelik Stratejisi Positive politeness strategy , Olumsuz İncelik Stratejisi Negative politeness strategy ve Dolaylı İncelik Stratejisi Off-record indirect strategy ’dir. Ayrıca, Meclis içerisinde güç ilişkileri, iktidar partisi ve muhalefet partisi kimliği ile dengelendiği ve bu iki grup içinde üyeler birbirlerine bir birliktelik duygusu ile bağlı oldukları için veri içinde bu iki gruba ait milletvekillerinin benimsediği stratejilerin farklılık gösterecekleri düşünüldüğünden bu tür sözeylemlerin bu iki siyasal ve sosyal gruba göre dağılımına bakılmıştır. Sonuç olarak, bütünce içindeki kişisel yüzü zedeleyen sözeylemler genel olarak değerlendirildiğinde, çoğunlukla muhalefet partisi tarafından gerçekleştirilen hakaretler yine çoğunlukla açık ve doğrudandır. “Adam karalama” yöntemi ile dinleyicinin saygınlığını rencide ederek ve kişiliğine saldırı yaparak iktidar partisinin olumlu yüzünü ve saygı beklentisini bozmaktadır. Hakaretler, yapılan işe veya icraata yöneltilmekten çok kişisel özelliklere ve yetersizliklere odaklanmıştır. Suçlama sözeylemi yine daha çok muhalefet tarafından iktidar partisine açık ve doğrudan yöneltilmiştir. Onaylamama sözeyleminde ise durum farklı olarak iktidar lehinedir. Daha çok iktidar partisi onaylamamaktadır. Dolayısıyla, bu tartışma ortamında muhalefetten gelen suçlamalar ve hakaretler iktidar partisince kabul görmemektedir. Ancak muhalefet partisinin açık ve doğrudan suçlama ve hakaretlerine iktidar partisi kapalı ve örtük olarak onaylamamayı tercih etmektedir. Bu da iktidar partisinin hem olumlu hem de olumsuz yüzünü koruma çabası olarak değerlendirilebilir. Bir yandan saygınlığını kaybetmemeye çalışırken bir yandan da suçlama veya hakaretleri onaylamayarak geleceğe yönelik kısıtlamalardan kaçınmaktadır. Siyasi söylem içerisindeki bu sözeylemlerin İncelik Kuramı çerçevesinde betimlenmesi halihazırda siyasi söylem katılımcılarının konuşmalarında kullanılan üslubun ne derece “incelik” yansıttığı hakkında fikir vermesi açısından önemlidir. Ayrıca, çalışma, söylem ve güç dengeleri arasındaki etkileşimi örneklemekle birlikte, dengelerin üretilen söylemde farklılıklar yarattığını göstermekte ve sosyal veya siyasi anlamda güç sahibi olanların her zaman güç göstergesi sözeylemleri tercih etmediğini vurgulamaktadır
Keywords : güç, yüz, siyasi söylem, yüzü zedeleyen sözeylemler, İncelik Kuramı