KAŞKAY TÜRKLERİNDE ROMAN TÜRÜ: YASAK SEVDA

Authors : Ferzane Devletabadi

Pages : 381-393

Doi:10.59257/turkbilig.1507017

View : 47 | Download : 63

Publication Date : 2024-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :İran’daki aşiretler içinde gelenek ve göreneklerine bağlılıklarıyla bilinen Kaşkay Türkleri, İran Türkleri arasında en büyük göçebe Türk halkı olarak bilinmektedir. Kaşkay Türklerinin edebiyatı, İran’ın diğer Türk halklarının edebiyatı gibi iki ana koldan oluşmaktadır. Kaşkay Türklerinin yazılı edebiyat ürünlerinin sayısı az olmakla birlikte sözlü edebiyat ve âşıklık geleneği oldukça güçlüdür. Bu yüzden Kaşkay dili ve kültürüne önem veren aydınlar, son yıllarda hikâye ve roman türleri gibi kalıcı edebi eserlerin yazılmasına önem vermektedirler. “Zulmet” romanının yazarı, Davud Hasanağayi Keşkulî Fars dilinde yazdığı bu eseriyle Kaşkay Türklerinin kültürü ve yaşamını korumaya çalışmıştır. Bugüne kadar diğer romanlarını Farsça yazan Davud Hasanağayi Keşkulî, ilk Türkçe romanına Yasak Sevda adını vermiştir. Davud Hasanağayi Keşküllü, daha önce Farsça yazdığı “Zulmet” (Hasanagayi, 1987) romanında Kaşkay Türklerinin kültürü ve yaşamını anlatmıştır. Yazar, bu eserde Kaşkay Türklerinin dilini ve kültürünü korumakla birlikte, Kaşkayların temel yapılarını oluşturan tabakalaşma sistemini ortaya koymuştur. Sosyo-kültürel tabakalaşma olgusunda, ekonomi ve siyasi gücü temsil eden han ve ilhan piramitin en uç noktasında olduğu gibi tabakalaşmanın alt sınıfında çoban ve reaya bulunmaktadır. Bununla birlikte çengi veya usta ise Kaşkay halkıyla birlikte yaşasa da piramitin dışında kalan gruptur. Yarı göçebe göç hayatını sürdüren Kaşkay Türklerinde tabakalar birlikte yaşar ama bu tabakaların aralarında ilişki geleneklere göre yasaktır. Davud Hasanağayi Keşküllü, Yasak Sevda’da Kaşkay gelenekleri ve âdetlerini bir nevi eleştiri anlamında dile getirmek istemiştir. Davud Hasanağayi’nin eserlerinin konusu, Kaşkay Türkünün hikâyesidir. Bazen tabaka farkını ortaya koyar, bazen ilin içinde yaygın olan hurafelere ve inanışlara karşı çıkar. Diğer Kaşkay yazarları gibi Davud Hasanağayi de vatan kavramına önem verir ve Türk kimliğini önemser. Hacimli bir roman olan Yasak Sevda, Kaşkay Türklerinin gelenekleri çerçevesinde yaşanan bir aşk macerasından öte bu büyük Türk topluluğunun dil hazinesini ortaya koyan bir ansiklopedi mahiyetindedir.
Keywords : Kaşkay Türkleri, Davud Hasanağayi Keşkulî, Yasak Sevda, Tabaka sistemi, Gelenek, Göçebe kültürü