ÖZBEK VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE “KESİNLİK” BİLDİREN MODAL SÖZLER

Authors : Aynur ÖZ ÖZCAN

Pages : 447-458

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2008-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Modal anlam, konuşanın kendisinin ifade ettiği düşünceye ilgisini bildiren anlamdır. Modal anlamın leksik yolla ifadesi olan modal sözler ise konuşanın kendisinin ifade ettiği düşünceye çeşitli yönden ilgisini bildiren sözlerdir. Kesinlik bildiren modal sözler, konuşanın cümlede ifade edilen fikre olan kesin inancını, bildiren yapılardır. Konuşan kişi cümleye kendi düşüncesini eklemek için kesinlikle, mutlaka, galiba gibi yapıları kullanabilir. Bu çalışmada kesinlik bildiren modal sözler ; 1. Özbek ve Türkiye Türkçesinde ortak olan “kesinlik” bildiren modal sözler, 2. Özbek Türkçesine özgü olan “kesinlik” bildiren modal sözler, 3. Türkiye Türkçesine özgü olan “kesinlik” bildiren modal sözler olmak üzere üç gruba ayrılarak incelendi: Özbek ve Türkiye Türkçesinde ortak olan “kesinlik” bildiren modal sözler, älbättä – elbette, qat’iyän - kat’iyyen, mutlak mutlaqå - mutlaka, muhaqqaq - muhakkak, şübhäsiz - şüphesiz ve hiç şübhäsiz gibi yapılardır. Bu sözler, genel olarak birbirinin yerine kullanılabilecek eş anlamlı ögelerdir. Bu sözlerin seçimi konuşanın ya da yazanın tercihine bağlıdır. Özbek ve Türkiye Türkçesinde ortak olan modal sözlerde küçük fonetik farklılıkların dışında büyük fark yoktur. Özbek Türkçesine özgü olan şäksiz ve sözsiz, Türkiye Türkçesine özgü olan kesinlikle ve kuşkusuz sözleri kesinlik bildiren yapılardır. Özbek Türkçesinde kesinlik bildiren modal sözlerin olasılık, ihtimal bildiren modal sözlere göre daha az kullanıldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Modalite, modal sözler, Özbek Türkçesi, Türkiye Türkçesi