Türev ve Spot Piyasalar Arasındaki Nedensellik Etkileşimi: BIST Üzerine Bir İnceleme

Authors : Salih MUTLU, Rabia AKTAŞ

Pages : 96-108

Doi:10.33905/bseusbed.941971

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada vadeli piyasa ile spot piyasa arasındaki nedensellik yapısı araştırılarak söz konusu ilişki çerçevesinde finansın temel ilke ve hipotezlerinden ilişki kurulabilenlerin test edilebilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 04.01.2010-31.12.2020 tarihlerini kapsayan dönemde (2764 gözlem) BİST 30 Endeksi ile USD/TL ve Euro/TL kurlarına ait spot ve vadeli fiyat serileri incelenmiştir. 11.08.2017-31.12.2020 (875 gözlem) döneminde de Ruble/TL ile Yuan/TL kuru spot ve futures fiyat serileri analize dahil edilmiştir. Her bir değişken grubu için serilerin durağan olma seviyelerine göre VAR (Vector Autoregressive Regression) veya VECM(Vector Error Correction Model) süreci ile aralarında kısa/uzun ilişkinin saptanması sonrasında değişkenlere Granger Nedensellik Analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçları 0,05 anlamlılık düzeyinde incelediğinde Euro/TL, Ruble/TL ve Yuan/TL değişkenlerinin çift yönlü; BİST 30 Endeksinde spot piyasan vadeli piyasaya doğru; Dolar/TL kuru için ise vadeli piyasadan spot piyasaya doğru nedensellik ilişkisi bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, araştırılan piyasalar arasında Etkin Piyasa Hipotezi’nin varsayımları ve Çeşitlendirme fırsatının desteklenmediği; Taşıma Maliyeti Hipotezi’nin Euro/TL, Ruble/TL ve Yuan/TL piyasalarında desteklendiği; İşlem Maliyeti ve Kaldıraç Hipotezi’nin ise sadece USD/TL kuruna ait piyasalar arasında desteklendiği ifade edilebilmektedir.
Keywords : Spot ve Vadeli Piyasa Etkileşimi, VAR, VECM, Granger Nedensellik Analizi