Cumhuriyetin İlk 100 Yılında Çeviriye "Resmî" Bakış: Yayın Kongreleri

Authors : Şehnaz Tahir Gürçağlar

Pages : 136-151

View : 41 | Download : 40

Publication Date : 2023-12-29

Article Type : Review Paper

Abstract :Bu çalışmada Türkiye’de 1939-2018 yılları arasında devlet tarafından düzenlenen altı yayın kongresinde oluşan çeviri konulu söylemler ele alınacaktır. Amaç bu söylemler üzerinden devletin çeviriye dair "resmi” bakış açısında gerçekleşen değişimi ortaya koymaktır. 1939 yılında Birinci Türk Neşriyat Kongresi ile başlayan ve devletin kamu sektöründe ve özel yayıncılar arasında süreli yayınlar ve kitap yayıncılığıyla ilgili çeviri de dahil olmak üzere bir dizi konuyu derinlemesine inceleme ve düzenleme amacıyla hareket ettiği ulusal yayın kongreleri, ülkenin siyaset hayatı ve kültür politikalarına koşut bir çerçevede gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle altı kongrede gerçekleşen tartışmaların ve sunulan raporların mercek altına alınmasıyla yaklaşık 80 yıllık bir dönemde Türkiye’nin değişen yayıncılık ve çeviri manzarasına, bu alanlardaki sorunların nasıl irdelendiği ve çözümlenmeye çalışıldığına ve bu süreçte devletin nasıl girişimlerle ne tür sonuçlar elde ettiğine dair önemli bulgular elde edilebilir. Çalışmada kongrelerde özellikle çeviri üzerine yapılan değerlendirmeler temel alınmış ve tek partili dönemde yoğun devlet desteği ile bir Batılaşma aracı olarak yapılandırılmaya çalışılan çeviri alanının ilerleyen yıllarda yaşanan siyasi ve kültürel değişimlerle birlikte Türk kültürünün dünyada tanıtımına yönelik bir araç olarak konumlandırılmaya başlandığı sonucuna varılmıştır. 21. Yüzyılda çeviri farklı bir amaca yönelik de olsa hala devletin aktif müdahalesiyle şekillendirilmeye çalışılan bir alan olmayı sürdürmektedir, ancak Cumhuriyetin ilk yüzyılının son çeyreğinde çeviri artık bir meslek olarak görülmeye başlanmıştır. Çevirmenler ise bazı ideallerle çalışan kültür gönüllüleri değil, yapılandırılmış bir mesleğin profesyonel mensupları olarak eğitim ve uygulama alanında yaşadıkları sorunları açıkça dile getiren ve bu konuda doğrudan hak arayışına giren bir meslek grubu olarak görülmektedir.
Keywords : Türkiye Cumhuriyeti, Yayın Kongreleri, kültür planlaması, Tercüme Bürosu, TEDA, çeviri ve siyaset