Alanlar Arasında Bir Çeviri Yolculuğu: Tarihçi ve Çevirmen Kimliğiyle Reşat Ekrem Koçu

Authors : Özgür Bülent Erdoğan

Pages : 27-44

Doi:10.37599/ceviri.1567934

View : 123 | Download : 75

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çeviri tarihi araştırmalarında metinlerden ziyade insani unsurlara, yani çevirmen ve çeviri sürecine katılan toplumsal çevreye odaklanmanın önemi vurgulanmaktadır (Pym, 2014). Bu makalede, Cumhuriyet Dönemi\\\'nin önemli figürlerinden olan Reşat Ekrem Koçu\\\'nun, tarihçi, üretken bir yazar, koleksiyoncu ve daha az bilinen çevirmen kimliğiyle çok yönlü edebi ve çeviri serüveni ele alınmaktadır. İki aşamadan oluşan çalışmanın ilk aşamasında 1930-1950 arası dönemde Koçu’nun özellikle Fransızcadan yaptığı seyahatname çevirileri incelenmektedir. İkincisinde 2023’de Salt Galata’da düzenlenen “Başka Kayda Rastlanmadı: Reşat Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi” sergisi ve sonrası ele alınmaktadır. Bu çalışmada Pierre Bourdieu’nün “yörünge”, “alan”, “habitus” kavramları ile Venuti’nin (1995) “yerlileştirme” ve “yabancılaştırma” kavramlarından yararlanılmıştır. Koçu’nun Erken Cumhuriyet Dönemi\\\'ndeki ulus inşa sürecinde ve 1930’lardan 1950’lere kadar olan değişen siyasi ortamda şekillenen kişisel tarihi analiz edildikten sonra, yazarın dilsel habitusu ve çeviri stratejilerinin sosyo-politik bağlam ve ekonomik gerekliliklerle nasıl örtüştüğü incelenmektedir. Çalışmanın Koçu’nun yarım kalan magnum opus’u olan İstanbul Ansiklopedisi için topladığı metin ve görsellerden oluşan seçki, 2023 yılında düzenlenen sergi kapsamında İngilizceye çevrilerek uluslararası dolaşıma girmiştir. Bu sayede, yazarın üslubu ve kültürel sermayesi, kent hafızasının ve eşsiz bir kültürel mirasın yeni nesillere aktarılmasına katkıda bulunmaktadır. Bu serginin Koçu’nun kültürel üretim alanındaki konumunu 21. yüzyılda meşrulaştırdığı söylenebilir. Bu bağlamda, sergide kullanılan materyallerin kentsel hafızanın korunması ve kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılmasındaki rolü değerlendirilmekte, ayrıca kültür ve sanat kurumlarının bu süreçteki önemi (Simon, 2019) vurgulanmaktadır.
Keywords : İstanbul Ansiklopedisi, Alan, Habitus, Yerlileştirme, Kent hafızası, Reşat Ekrem Koçu