Türkçede Edimsel Belirleyiciler Olarak Hayır ve Yok: Sözlü Türkçe Derlemi'nden Bulgular

Authors : Serap ALTUNAY, Yeşim AKSAN

Pages : 23-43

View : 21 | Download : 12

Publication Date : 2018-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Edimsel belirleyiciler sözlü iletişimde işlevsel anlamda görev yapan, söylem içerisinde bilgi akışını sağlamanın yanı sıra konu değiştirme, bağdaşıklık, konuşma sırası alma stratejisi, onarım vb. gibi farklı işlevlere sahip olan sözcüklerdir. Türkçede söylem belirleyicilerini edimbilim ve konuşma çözümlemesi çerçevesinde ele alan çalışmalar yaygınken, Türkçede olumsuzlama işaretleyicilerinin söylemsel ve işlevsel özelliğine değinen çalışmalar sınırlıdır. (Gezegin, 2012). Bu araştırma Türkçede bu zamana kadar durum bağlamı ve edimsel yorumlama kavramlarına değinmeden sadece olumsuzlama işlevi dikkate alınarak incelenen dilbilimsel birimlerden yok ve hayır ’ı edimsel belirleyiciler olarak kabul edip, bu iki edimsel belirleyicinin söylemsel işlevlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, konuşma çözümlemesi ve işlevsel-edimbilim yaklaşımı çerçevesinde bu edimsel belirleyicilerin temsil gücü yüksek bir derlem veritabanı olan Sözlü Türkçe Derlemi (STD) aracılığıyla nicel ve nitel yönlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak, konu değiştirme, bağdaşıklık, konuşma sırası alma stratejisi, metinsel bağlamda onarım gibi işlevlerin olduğu Metinsel-Bağlamsal alan ve söz-eylem, dayanışma, nezaket stratejisi gibi işlevlerin olduğu Etkileşimsel-Anlatımsal alan olmak üzere iki işlevsel alan göz önüne alınarak derlemden yapılan inceleme hayır ve yok edimsel belirleyicilerinin çok işlevli iletişimsel görevleri yerine getirdiğini göstermiştir.
Keywords : hayır, yok, Sözlü Türkçe Derlemi STD, Edimsel belirleyiciler, Türkçe, konuşma çözümlemesi