Me`debü’l-Fuzalâi’l-`Ârifîn: Abdülmecid Bin Şeyh Nasuh et-Tosyevî’nin (ö. 1588?) Dört Büyük Halife Menakıbnamesi

Authors : Metin SAMANCI, Hacı İbrahim DEMİRKAZIK

Pages : 443-485

View : 81 | Download : 40

Publication Date : 2023-06-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet XVI. yüzyılda yaşamış Abdülmecîd bin Şeyh Nasûh tefsir, hadis, kelam gibi birçok alanda eser telif etmiş çok yönlü bir sûfîdir. Yaşadığı dönemin muteber tarikatlerinden olan Zeyniyye tarikatinin postnişinlerinden Tosyalı Şeyh Nasûh bin İsrail’in oğlu olan Abdülmecîd Efendi, Arapça ve Farsça eserlerinin yanı sıra aynı zamanda Mecîdî mahlasıyla gerek tercüme gerek telif olarak toplam yirmi dört kadar da Türkçe eser sahibidir. Bu eserlerden biri de 1580-81 yılında Me\`debü’l-Fuzalâi’l-\`Ârifîn fî Menâkıbi’l-Hulefâ\`i’r-Râşidîn adıyla mesnevi nazım biçiminde kaleme aldığı eseridir. Eserde yer yer rivayetlere de işaret edilerek her bir halife hakkında beşer menkıbe Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin hakkında bir menkıbe olmak üzere toplam 21 menkıbe aktarılmıştır. Bu çalışmada gerek biyografik başvuru kaynaklarından gerekse daha önce yapılmış akademik yayınlardan hareketle Abdülmecîd bin Şeyh Nasûh et-Tosyevî’nin kısaca biyografisi ortaya konmuştur. Daha sonra ise çalışmamızın ana konusunu teşkil eden Me\`debü’l-Fuzalâi’l-\`Ârifîn fî Menâkıbi’l-Hulefâ\`i’r-Râşidîn adlı menakıbnamenin incelemesine ve değerlendirilemesine geçilmiştir. Bu kısımda ilk önce eser; eldeki tek yazma nüshasından hareketle konusu, telif tarihi, beyit sayısı, kullanılan vezinler vb. bakımdan ana hatlarıyla tanıtılmış daha sonra eserde aktarılan 21 menkıbenin özeti verilmiştir. Bunun ardından eser edebi yönden incelenmiştir ve eserin edebi seviyesi bir değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonunda elimizdeki tek nüshadan hareketle Me\`debü’l-Fuzalâi’l-\`Ârifîn adlı eserin çeviri yazılı metni ortaya konulmuştur.
Keywords : Mecîdî, menâkıbnâme, Dört Halife, mesnevi, Osmanlı şiiri