Klasik Türk Şiirinde Peygamberler ile Âşık Arasındaki Anlam Derinlikleri

Authors : Ayşe Yılmaz

Pages : 959-1001

Doi:10.15247/devdergisi.1470009

View : 131 | Download : 113

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanrı’nın emir ve yasaklarını bildirmekle vazifeli peygamberlerin kıssaları, edebiyatın anlam ve estetik alanında geniş yer bulmuştur. Yapılan telmihlerle hem manevi birikimden beslenen gelenek sürdürülmüş hem de beyitleri güçlendiren anlam katmanları inşa edilmiştir. Şiirin bir diğer önemli teması aşk, âşığın penceresinden ele alındığında asla bitmez bir acı hâliyken peygamber kıssaları ile bu acının anlatımı daha ziyade derinlik kazanır, okur üzerindeki tesirden emin olunur. Istırap yörüngesinde dönen aşktan şikayetçi olmayan âşık, hislerini Tanrı’nın çetin imtihanlarıyla karşılaşmış peygamberleri vasıtasıyla anlattığında acısına manevi basamaklar ekleyebilir. Klasik şiirde âşık kendini ekseriyetle; Âdem peygamberin cennetten kovuluşuyla, İdris peygamberin ilmȋ yönüyle, Nuh peygamberin tufana karşı verdiği mücadeleyle, İbrahim peygamberin ateşe atılmasıyla, İsmail peygamberin kurban edilecekken sergilediği metanetle, Yakup peygamberin oğlu için döktüğü gözyaşlarıyla, Yusuf peygamberin atıldığı kuyuyla, Eyyȗb peygamberin sabrıyla, Musa peygamberin Tanrı’nın tecellisini görmesi ve Tanrı ile konuşabilmesiyle, Davud peygamberin içe işleyen sesiyle, Zekeriya peygamberin zalimler tarafından katledilişiyle, İsa peygamberin şifalı nefesi ve göklerdeki makamıyla alakalı hususiyetleriyle ilişkilendirir. Bu makalede âşık ve mezkûr peygamberler arasında kurulan anlam bağları, seçilen beyitler ışığında incelenmiş ortaya çıkan güçlü hayaller, derin hisler ve üslup zenginlikleri izah edilmiştir.
Keywords : Şiir, Peygamber, Aşk, Âşık, Hüzün, Telmih